Dünyanın dört bir yanından 130’u aşkın kurum hâkim göç politikalarının Türkiye-Yunanistan sınırında sebep olduğu şiddeti kınadı, göçmenlere karşı açılan savaşı teşhir ederek tüm sınırların açılmasını talep etti.

İdlib saldırısının ardından Erdoğan rejiminin Avrupa ülkelerine basınç uygulamak üzere göçmenleri bir kez daha bir pazarlık unsuru olarak kullanarak Yunanistan’la sınır bölgelerine gitmeye teşvik etmesi, buna karşılık Yunan hükümetinin de sınırları kapaması üzerine göçmenlerle dayanışma ağlarından aktivistlerin hazırladığı imza kampanyası başta Türkiye ve Yunanistan olmak üzere onlarca ülkeden 130’u aşkın kurumun, siyasal örgütün, derneğin imzasıyla yayınlandı. https://crossbordersolidarity.com adresi üzerinden imza toplanmaya devam edilen metinde şöyle deniyor:

AB-Türkiye anlaşması dördüncü yılını doldurmak üzereyken ve sözümona “mülteci krizi”nden beş yıl sonra bugün yine güvenlik odaklı göç politikalarının sebep olduğu şiddetle karşı karşıyayız. Geçtiğimiz Perşembe (27.02.2020) Türkiye tarafından Avrupa’ya geçmek isteyen göçmenlerin daha fazla tutulamayacağı açıklandı. Bunun üzerine binlerce kişi Türkiye-Yunanistan sınırına doğru harekete geçti. Bu açıklama çatışmaların şiddetlenmesiyle günbegün daha fazla sivilin öldürüldüğü, hastane ve temel altyapıların pervasızca hedef alındığı İdlib bölgesinde 33 Türk askerinin hayatını kaybetmesi üzerine yapıldı. Türkiye hükümeti Suriye ile sınırını kapalı tutmaya devam ederken kendi topraklarındaki göçmenleri Avrupa’nın kapılarına, belirsizliğe doğru iteklemekte bir mahzur görmüyor.

Binlerce Suriyeli, Afgan, Pakistanlı ve çeşitli Afrika ülkelerinden göçmen ve sığınmacılar Edirne, Çanakkale ve İzmir gibi sınır bölgelerinde beklemekte; kimileri belediye otobüsleri ile sınıra getirilmiş, kimileri ise taksiyle ya da yürüyerek bölgeye ulaşıyorlar. Edirne’de Türkiye otoriteleri göçmenlerin sınır bölgesine geçmesine izin verirken habercileri durduruyor, Yunan polisi ise gaz ve ses-ışık bombaları ile geçişleri engellemeye çalışıyor. İki devletin sınırı arasındaki bölgeye geçmiş olan göçmenler yoğun yağmurun altında, herhangi bir gıdaya erişimi olmadan beklerken sınırların açılması için sloganlar atıyorlar. Kara sınırında bekleyen bazı kişilere ise tehlikeli hava koşullarına rağmen bizzat yetkililerce deniz yolu ile geçmeleri önerilmiş.

Yunanistan’da da durum kötüye gitmekte. Yakın zamanda hükümet Yunan topraklarına ulaşan her yeni sığınmacının alıkonulmasını öngören daha sıkı ve zalimane bir yasa geçirdi. Geçtiğimiz günlerde Sakız ve Midilli adalarının sakinleri yeni alıkoyma merkezlerinin inşa edilmesine karşı yapılan protestolarda polisle çatıştı. Bu protestolar AB-Türkiye anlaşmasının doğurduğu sözde “mülteci krizinin” yükü altında hem ada halkının hem de sığınmacıların yaşam koşullarının kötüleşmesine karşı ortaya çıktı. Öte yandan yabancı düşmanlığı ve ırkçılık da kamusal söyleme etki etmeye devam ediyor. Son gelişmelerin üzerine, Yunan hükümeti komşu ülkenin emriyle tetiklenen “yasadışı göçmenlerin” istilası miti üzerinden nefret ve korku yaymakta.

İster Türkiye’de ister Yunanistan’da ya da başka bir yerde, her nerede ortaya çıkarlarsa çıksınlar ırkçılığa, yabancı düşmanlığına ve bunların normalleştirilmesine karşı durmalıyız. Göçmenlerin, sığınmacıların ve mültecilerin hayatlarının bir tehdit ya da pazarlık unsuru haline getirilmesine, devletlerin seçim kampanyalarında ya da Türkiye ile AB arasındaki ilişkide bir koz olarak kullanılmalarına derhal son verilmeli. Halihazırda yerinden edilmiş binlerce kişinin hayatını tekrar belirsizliğe sürükleyen güvenlik politikaları ve insanları sonsuz bir şiddet döngüsüne hapseden sınır politikaları ortadan kalkmalı. Biz barışta ve hareket halindeki her insanın temel hak ve özgürlüklerini talep etmekte ısrar ediyoruz.

Sınırlar öldürüyor, sınırları açın!
Göçmen ve mültecilere karşı savaşa hayır!
Irkçılığa ve savaşa karşı ulusötesi dayanışma!
Sınırsız, sömürüsüz, sürgünsüz bir dünya!

Temmuz 1938‘de Kristallnacht’dan birkaç ay önce ABD’deki Fortune dergisi okurları arasında bir anket yapıyor; “Alman, Avusturyalı veya diğer siyasi mültecilerin, ABD’ye gelişine izin verilmesine dair tutumunuz nedir?” diye soruyor.[1] Cevaplar şöyle:

Göçmen kotamızı arttırmamız gerekse bile, gelmelerini teşvik etmeliyiz %4,9
Gelmelerine izin vermeliyiz ancak göçmen kotamızı arttırmamalıyız %18,2
Mevcut koşullarda onların gelmesine engel olmalıyız %67,4
Bilmiyorum %9,5

Ardından Kasım 1938’de Kristallnacht sırasında 91 Yahudi öldürüldü, 26 000 kişi toplama kamplarına gönderildi ve yüzbinlerce Yahudi artık Almanya’dan kaçmanın yollarını arıyorlardı. Tam da bu nedenle ABD’de Ocak 1939’da bir başka anket yapılıyor ve “ABD Hükümeti, Almanya’dan kaçan 10 000 mülteci çocuğun Amerikalı ailelerin evlerinde bakılmasına izin vermeli midir?” diye soruluyor. Yüzde 61 hayır diyor. [2]

1938’de ABD’de yaşasaydınız siz ne derdiniz gibi cevapsız bir soru sormayacağım ama peki “2020 Şubat’ında, gece hava sıcaklığının zaman zaman -7 dereceye vardığı karlar altındaki sınırında yüzbinlerce insanın açık havada yaşamak zorunda kaldığı Türkiye’de yaşıyor olsaydınız, sınırın açılması konusunda ne derdiniz” sorusu o kadar da anlamsız olmasa gerek.

Gerçek İnsanlar Söz Konusu

Malum bu aralar hangi televizyon kanalını açsanız karşınıza tüm tartışma programlarında bir şekilde İdlib çıkıyor, bu tartışmalar sayesinde hepimiz çeşitli karayollarının adını bile öğrenirken, en ufak köyün mezralarının isimlerini duyarken, orada yaşayan insanların durumu hakkında çok az şey duyuyoruz; yukarıdaki soru veya benzerleri hiç dile getirilmiyor. Artık F-35’inden, S-400’üne, oradan SU-bilmem kaçına kadar, çeşitli yüksek teknoloji ürünü silahlar günlük hayatımızdaki tartışmaların bir parçası haline geldi. Tıpkı bu silahlara dair sahip olduğumuz algının sanallığı gibi bölgedeki insanların da sanal varlıklar olduğunu düşünmeye başladık.

Bölgedeki halk sanki gerçek insanlar değiller de, bir bilgisayar oyununun yapay grafik karakterleriymiş gibi sadece rakamlar olarak bahsediliyor ve unutmamamız gerekiyor ki (hatırlaması her ne kadar rahatsız edici olsa da, uykularımızı kaçırması gerekecek olsa da) bu halk bizim sınırımızda yaşam mücadelesi veriyor. Birkaç gün önce, 20 Şubat’ta, Birleşmiş Milletler, Kuzeybatı Suriye’deki insani duruma dair bir rapor yayınladı.[3]

Bu rapora göre, sadece 1 Aralık 2019 -12 Şubat 2020 arasında yerinden edilen insan sayısı 800 000’e ulaşmış durumda. Bu kişilerin yüzde 60’ı çocuk, kadın ve çocuklar ise toplamda yüzde 81’i oluşturuyor. Çeşitli makalelerde ve tartışma programlarında her ne kadar bölgeden gelen rakamların güvenilmezliğinden sürekli dem vurulsa da, herhalde Birleşmiş Milletler’in açıkladığı resmi rakamların nispeten daha güvenilir bir kaynak olarak kabul edilebileceği konusunda herkes hemfikir olabilir.

Bu son çatışmalardan önce bile İdlib’in nüfusu 3 milyona varmıştı ki, şu anda 4 milyon civarında olduğu belirtiliyor, wikipedia’dan hızlıca bir baktığınızda İdlib merkezinin 2011 öncesi nüfusunun 382 000 kişi olduğunu görebilirsiniz. Şehrin böylesi hızlı bir nüfus artışını karşılayacak ne içme suyu altyapısı, ne gıda altyapısı var.

Aynı BM raporuna göre, 9-12 Şubat arasında yerinden edilen insan sayısı 142 000. 1 Aralık’dan sonra yerinden edilenlerden yaklaşık 550 000 kişi İdlib bölgesinin diğer mahallerine giderken, 250 000 kişi ise Afrin, Cinderes, Al Bab, Azez gibi bölgelere sığınmış.

Eksi Yedi

Tüm bu bölgelerde, barınacak yer, gıda ve gıda dışı ihtiyaçların karşılanamadığını BM kendisi de kabul ediyor. Yerinden edilen kişilerin % 93’ü, en acil ihtiyaçlarının barınacak bir yer olduğunu belirtiyor. Bu kişilerin % 17’si kamplarda kalırken, % 12’si bireysel çadırlarda barınmaya çalışıyor, % 15’i ise bitmemiş binalarda kalıyor. 82 000 kişi ise açık havada ağaçların altında kalıyor. Bu yaz, Süleyman Soylu da yaptığı bir açıklamada yüzbinlerce kişinin zeytin ağaçlarının altına sığındığını belirterek, bu kişilere kapıları açmamakla övünüyordu. En son 12 Şubat’ta Arnavutluk’ta yaptığı açıklamada Mevlüt Çavuşoğlu da, Merkel’in Erdoğan’la yaptığı görüşmenin ardından, Almanya’nın sınırda briket ev yapımı için 40 milyon Euro sağlayacağını duyurmuştu. Avrupa Birliği, tüm bu insani krize sadece kendisine daha fazla mültecinin gelmemesini nasıl sağlarız diye bakıyor ve bunun için para harcamaya hazır olduğunu da gizlemiyor.

Bölgeden bugünlerde gelen resimler ve videolarda her yerin karla kaplı olduğunu kolayca görebiliyoruz. 10 Şubat’ta hava sıcaklığı -7 dereceye kadar düşmüş; -7 derecede çocuklarınızla beraber dışarıda yatmak zorunda kaldığınızı düşünün.

Bu soğuklarda evlerden kaçarken eşyalarını alabilen aileler, ısınmak için mobilyalarını ve kişisel eşyalarını yakmışlar. BM’nin kontrolündeki kamplardan sadece birinde 5 kişi, zehirli gaz çıkaran eşyalarını yaktıkları için boğularak yaşamlarını yitirmişler.

1 Aralık’tan sonra yerinden edilenlerden 488 000 kişinin kış yardımına ihtiyaçları olduğu, yerel STK’ların birkaç gün içinde çok sayıda çocuğun soğuktan dolayı yaşamını yitirdiğini bildirdiği, son çatışmalar nedeniyle 11 Şubat itibariyle, 72 sağlık tesisinin hizmetini durdurduğu belirtiliyor. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, 29 Nisan 2019 – 10 Şubat 2020 arasında, İdlib, Hama ve Halep’te 1710 sivilin öldürüldüğünü bunların 337’sinin kadın ve 503’ünün çocuk olduğunu açıklamış.

Sınırını Kapayan Ülkenin Vatandaşları Olmak

Tüm bu rahatsız edici verileri vermemizin nedeni, durumun yakıcılığını hepimizin yeniden hissetmesini sağlamak. Yani bizdeki tartışmaların yarattığı hissiyatın aksine burada bir bilgisayar savaş simülasyonu oyununun hayali karakterleri değil, gerçek insanlar yaşıyor ve bizler de sınırını kapayan ülkenin, İdlib’deki savaşın aktörlerinden biri olan ülkenin vatandaşları olarak bunlar da bizim de payımız ve sorumluluğumuz olduğunu bilmeliyiz, her ne kadar görmezden, duymazdan gelmek istesek de. Dolayısıyla en başta sorduğumuz soru, şu an için çok gerçek ve çok acildir. Türkiye’nin sınırda bekleyen yüzbinlerce kişiyi, kendi kaderlerine veya ölüme terk etmesine sessiz kalabilir miyiz yoksa “acilen sınırlar açılsın” talebimizi olabildiğince yüksek sesle haykırmalı mıyız? Türkiye’nin mali kaynaklarının bunun için yetersiz olduğunu söyleyenler olacaktır. Geçtiğimiz günlerde, Ali Koç’un, Fenerbahçe’ye sponsorluklar hariç, 237 milyon 85 bin TL hibe ettiği haberleri yer alıyordu.[4] Dolayısıyla kaynak sorana, verilecek adres bellidir. Sadece bir tercih yapmamız gerekiyor, birileri zenginliklerine daha fazla zenginlik katıp, sadece kendi zevkleri için bir top oyununa yüz milyonlar harcayabilecek servete sahip olabilmeli midir yoksa çoğu çocuk yüzbinlerce kişi -7 derece soğukta ölüme mi terk edilmelidir?

Elbette bu soruya verilecek yanıt, bir ilk “vicdani” hamle. Nasıl bir insan olduğumuz veya olmak istediğimiz ve insanlığı nasıl tasavvur ettiğimizle ilgili. Bu vicdani, etik tercihi nasıl örgütleyeceğimiz, nasıl gerçek kılacağımız, yaşadığımız sınırlar içindeki milyonlarca göçmene eklenecek yüzbinlerce yeni mültecinin insana yaraşır koşullarda yaşayabilmesinin nasıl sağlanacağı ise doğrudan, uzun soluklu bir siyasal mücadelenin konusu.

---

[1] The Myth of Rescue: Why the Democracies Could Not Have Saved More Jews from the Nazis, William Rubinstein, https://books.google.com.tr/books?id=6IaEAgAAQBAJ&pg=PA50&lpg=PA50&dq=fortune+poll+opinion+on+refugees+1938&source=bl&ots=CiUtVWog_-&sig=5WznfatLu15git589mw3nFz7_TY&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=fortune%20poll%20opinion%20on%20refugees%201938&f=false

[2] https://www.adl.org/blog/closing-the-borders-to-refugees-wrong-in-the-1930s-and-wrong-today ve https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2015/11/17/what-americans-thought-of-jewish-refugees-on-the-eve-of-world-war-ii/

[3] https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/nws_sitrep8_20200213.pdf

[4] https://t24.com.tr/haber/ali-koc-un-fenerbahce-ye-bagisladigi-para-aciklandi,826182