İsrail’in İran’a yönelik eşi benzeri görülmemiş saldırısı, son 20 aydır Filistin’de canlı yayında sürdürdüğü soykırım karşısında kendisine tanınan dokunulmazlığın doğrudan bir sonucudur.
“Kendini savunma hakkı” bahanesiyle hareket eden İsrail, uzun süredir izlediği Filistin’i imha politikasını açık bir soykırıma dönüştürmüş durumda. Şimdi de bu saldırganlığı İran’ı bombalayarak daha da genişletiyor. Üstelik bunu, sözde bir nükleer tehdide karşı kendini savunduğunu iddia ederek yapıyor. Oysa İsrail’in kendisi, ne Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’na taraf ne de elindeki nükleer silahlar için uluslararası bir denetime tabi. İsrail’in bu dokunulmazlığı, başta ABD olmak üzere onu silahlandıran, finanse eden ve siyasi olarak koruyan hükümetler sayesinde mümkün oluyor. ABD, İran’a yönelik bu saldırının İsrail tarafından tek taraflı gerçekleştirildiğinin altını çizerek kendi sorumluluğunu inkâr etti. Ancak saldırıda kullanılan silahların başlıca tedarikçisi yine kendisi. İsrail’e silah sağlayan ve onu koruyan diğer hükümetlerle birlikte ABD de, bu saldırganlığın bölgeye yayılmasında açıkça suç ortağıdır. Hepsi bu vahşetin ortaklarıdır. İsrail’in bu saldırgan politikası sadece sivil yaşamları değil; aynı zamanda İran halkının baskıcı rejime karşı yıllardır sürdürdüğü cesur direnişi de tehdit ediyor. Bu direnişin son simgesi, “Kadın, Yaşam, Özgürlük” hareketiydi. Tarih açıkça gösterir ki Demokrasiye giden yol savaşın gölgesinde çizilemez İran halkının yanındayız – hem diktatörlüğe karşı verdikleri cesur direnişte hem de dış müdahaleye ve askeri saldırılara karşı yaşama haklarında. İsrail’in İran’a yönelik saldırısını kınıyor ve uluslararası kamuoyunu, bölgedeki bu pervasız tırmanışı durdurmak için baskı yapmaya çağırıyoruz.
Acil taleplerimiz:
İran’a dokunma!
Bölgedeki tırmanıya derhâl son verilsin!
İran’daki siyasi tutsaklarla ve insan hakları savunucularıyla dayanışma ve rejimin daha fazla baskı uygulamasına karşı teyakkuz!
Aylardır sürdürdüğümüz diğer taleplerimiz:
İsrail’e derhal yaptırım uygulansın!
İsrail’le tüm silah ticareti hemen durdurulsun!
Filistin’deki soykırımı durdurmak için dünya çapında seferberlik!
Dördüncü Enternasyonal Yürütme Bürosu 13 Haziran 2025
Hamas ile Siyonist devlet arasında Amerikan ve Arap sponsorluğunda yapılan görüşmelerde son günlerde, İslami hareketin 70 günlük ateşkesi reddetmesinin ardından, ABD elçisi Steve Witkoff tarafından önerilen ve Benjamin Netanyahu tarafından kabul edilen karşılıklı tutuklu serbest bırakma ve insani yardım girişini içeren müzakerelerde tanık olduğumuz şey, aslında geçen yılın başından beri tanık olduğumuz şeyin bir tekrarıdır. Yakın bir anlaşma haberi yayıldıktan sonra, Hamas, İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nden çekilmesini ve savaşın kalıcı olarak durdurulmasını öngörmediği için planı reddettiğini duyurdu. Bunlar, Hamas’ın geçen yılın baharında elde ettiğini duyurduğu koşullarla aynıdır. Gazzeliler, bunun bir hayal ürünü olduğu anlaşılana kadar o zaman bu iyi haberi kutladılar. Bir yıldan fazla bir süre önce hareketin o zaman duyurduğu şeyi “Hamas ve Netanyahu Arasında Yalancı Pokeri” başlığı altında yorumlamıştım.
Okuyuculardan aşağıdaki iki alıntının uzunluğu için özür dilemeliyim, ancak amaçları oldukça açık. Bunlar, durumun geçen yılın başından beri aynı kaldığını, ancak önemli bir farkla gösteriyor: Gazze halkına yönelik soykırım saldırısının kurbanlarının sayısı durdurulamaz bir şekilde artmaya devam ediyor ve Siyonistlerin Gazze Şeridi’ni yok etmesi ve nüfusunu azaltması (“etnik temizlik”) geri döndürülemez bir durum yaratma amacıyla son derece tehlikeli bir hızla devam ediyor. Yukarıda belirtilen makaleden alınan aşağıdaki uzun alıntı, bugün sanki mevcut durum hakkında bir yorummuş gibi okunuyor ve Joe Biden’ın yerine Donald Trump’ı ve Anthony Blinken’ın yerine Steve Witkoff’u koyuyor:
“Hamas’ın Gazze’deki ikinci lideri Halil el-Hayya’nın hareketin neleri kabul ettiğini açıklayan açıklaması, hayalperest düşünce dışında bir anlaşmaya varılacağına dair hiçbir umut bırakmıyordu. Siyonist devlet hareketin resmi yorumunu kabul etseydi, bu sadece ezici bir yenilginin kabulü olurdu. Hamas tarafından kabul edilen öneri, el-Hayya’ya göre yalnızca iki taraf arasında geçici bir ateşkes ve esir değişimi değil, aynı zamanda düşmanlıkların kalıcı olarak durdurulması, İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesi ve hatta bölgeye uygulanan ablukanın sona erdirilmesini de içeren üç aşamayı içeriyordu […] Siyonist devletin böyle koşulları asla kabul edemeyeceği açıktır ve Hamas, ilan ettiği pozisyonun bir ateşkese yol açacağına inanacak kadar saf veya hayalperest düşünceye yatkın değildir.
Bu, duyurunun aslında iki amacı olduğunu gösteriyor: İkincil amaç, Hamas’ı Gazze halkının suçlamasından korumaktı. Gazze halkı, nefes alabilmek, yeniden bir araya gelebilmek, ölülerini gömebilmek ve yaralarını iyileştirebilmek için yardım akışının hızlandırılmasıyla birlikte bir ateşkese acilen ihtiyaç duyuyordu. Bu nedenle, uzun bir bekleyişin ardından hareket onlara ateşkesi kabul ettiğini ancak bunu reddedenin İsrail olduğunu söylüyor. Duyurunun diğer, birincil amacı Hamas ve Benjamin Netanyahu arasında devam eden poker oyunuyla ilgili.
İkincisinin İsrail iç siyasetinde iki ateş arasında kaldığı biliniyor: Gazze’de tutuklu bulunan İsraillilerin, doğal olarak ilk ve en önemlisi tutukluların ailelerinin serbest bırakılmasına öncelik verilmesi çağrısında bulunanlar ve herhangi bir ateşkesi reddeden ve Siyonist aşırı sağın en aşırı bakanları tarafından yönetilen, savaşın kesintisiz devam etmesinde ısrar edenler. Ancak Netanyahu üzerindeki en büyük baskı, birkaç haftalık “insani” ateşkes arayışında İsrailli tutukluların ailelerinin istekleriyle aynı çizgide olan Washington’dan geliyor ve bu da Biden yönetiminin, İsrail’in soykırım savaşında tam sorumlu bir ortak olduktan ve olmaya devam ederken, İsrail’in ABD askeri desteği olmadan yürütemeyeceği bir savaştan sonra, barış için istekli olduğunu ve sivillerin kaderi konusunda endişeli olduğunu iddia etmesine olanak tanıyor.
Netanyahu, birkaç hafta sürecek bir ateşkesi ve Washington’ın Dışişleri Bakanı’nın ifadesiyle “son derece cömert” olarak gördüğü bir esir değişiminin şartlarını taktiksel olarak kabul ederek utançtan kaçınmaya karar verdi. Bu birkaç gün önceydi ve Antony Blinken, topun artık Hamas’ın sahasında olduğunu ve teklifi reddederse savaşı sürdürme sorumluluğunun tamamen Hamas’a ait olacağını ekledi. Bu, hem Gazze halkının hem de uluslararası kamuoyunun gözünde İslami hareket için utanç vericiydi çünkü Siyonist hükümetin Gazze Şeridi’ndeki askeri işgalini tamamlamaya kararlı olduğunu çok iyi biliyorlardı.
Böylece Hamas, Netanyahu’ya karşı bir manevrayla karşılık verdi ve büyük bir medya tantanasıyla Netanyahu’nun kabul ettiğinden çok farklı bir öneriye dayanan bir ateşkesi kabul ettiğini duyurdu, böylece teklifi reddedeceğini bilerek topu tekrar kendi sahasına attı. Ancak bu oyun tehlikelidir, çünkü Siyonist iktidar elitinin tüm fraksiyonları böyle bir öneriyi reddetmesini paylaştığı için Netanyahu’yu gerçekten utandırmadı. Aksine, Gazze işgalini tamamlama konusunda Siyonist fikir birliğini güçlendirdi… ( Al-Quds al-Arabi , 7 Mayıs 2024 – Arapça “Hamas ve Netanyahu Arasında Yalancı Poker”den alıntı sonu.)
Ancak bir yıl önceki durumla şu anki durum arasındaki benzerlik, işlerin ciddi şekilde kötüleştiği gerçeğini gizlemiyor. Bunu iki ay önce şöyle vurgulamıştım:
“Donald Trump’ın ikinci başkanlık dönemi zaferi, Netanyahu’nun umduğu şeyi başarmasını sağladı, ancak Amerika Birleşik Devletleri’nin yeşil ışığı olmadan başaramayacağı bir şeydi […] Trump’ın desteğiyle, Netanyahu artık baskının yönünü değiştirdi: Hamas rehinelerini İsrail’den kademeli serbest bırakma karşılığında tavizler koparmak için bir kaldıraç olarak kullanmak yerine, Netanyahu Gazze Şeridi’ni yeniden işgal etti ve tüm sakinlerini rehin aldı. Şimdi Hamas’ı, hareket teslim olmazsa, tüm esirlerini serbest bırakmaz ve Gazze Şeridi’ni terk etmezse binlerce Gazzeliyi öldürmeye ve çoğunu yerinden etmeye devam etmekle tehdit ediyor.
Gazze halkı şimdi iki olasılıkla karşı karşıya, üçüncüsü görünmüyor: Ya Siyonist rejim, Netanyahu’nun Siyonist aşırı sağdaki müttefiklerinin savunduğu gibi, Gazze Şeridi’nin ilhakıyla birlikte yeni bir “etnik temizlik” gerçekleştirerek 1948 Nakba’sını tamamlama planına devam edecek; ya da Arap devletlerinin arabuluculuğunda varılan anlaşmaya varılacak ve bu anlaşma, Hamas liderleri ve savaşçıları ile müttefiklerinin Gazze’den ayrılmasını, tıpkı 1982’de Filistin Kurtuluş Örgütü liderleri ve savaşçılarının Beyrut’tan ayrılması gibi, Arap güçlerinin desteğiyle Ramallah’taki Filistin Yönetimi tarafından yerlerine geçilmesini öngörüyor. Hamas’ın ilk senaryoda, yani etnik temizlik senaryosunda söz hakkı yok, ancak ikinci senaryoyu müzakere edebilir ve kendi şartlarını belirleyebilir.
Bunun ötesinde, Hamas’ın sunabileceği başka hangi seçenek var? Hareketten duyduğumuz tek alternatif strateji, sözcülerinden biri olan Sami Ebu Zuhri tarafından dile getirilen stratejidir […] Nüfus yerinden etme projesine karşı şu şekilde mücadele çağrısında bulundu: “Katliamları ve kıtlığı bir araya getiren bu şeytani plan karşısında, dünyanın herhangi bir yerinde silah taşıyabilen herkes harekete geçmelidir. Herhangi bir patlayıcı cihaz, mermi, bıçak veya taş kullanın. Herkes sessizliğini bozsun. Gazze katledilirken ve aç bırakılırken Amerika ve Siyonist işgalin çıkarları güvende kalırsa hepimiz günahkârız.” Bu savaş vizyonu, Muhammed Deif’in El-Aksa Harekatı sabahı yaptığı çağrının bir tekrarıdır: “Bugün, bugün, tüfeği olan herkes onu çıkarmalı, çünkü zamanı geldi. Ve tüfeği olmayanlar, pala, balta veya Molotof kokteyli, kamyonu, buldozeri veya arabasıyla dışarı çıkmalı […] Dünyadaki son işgale ve son apartheid sistemine son verecek olan büyük isyanın günü geldi.”
Böyle bir çağrıya bahis oynamanın saf bir hayal olduğu kısa sürede anlaşıldı, zira işgal altındaki Batı Şeria’da bile kayda değer hiçbir şey olmadı, 1948 toprakları ve Arap dünyası bir yana. Peki, Gazze halkının katlandığı tüm soykırım ve yıkımdan sonra, aynı çağrının bugün başarı şansı nedir? Gazze Şeridi dışından bu çağrıyı destekleyen ve Ebu Zuhri’nin önerdiği gibi ellerine geçirebildikleri herhangi bir “patlayıcı cihaz, kurşun, bıçak veya taş” ile uygulamayanlar ise, uzaktan sözlü olarak son Gazze’ye kadar savaşmaya kışkırtan ikiyüzlülerden başka bir şey değiller. Gerçek şu ki Hamas bugün Gazze üzerindeki kontrolünü bırakmakla (Gazze Şeridi halkının güvenliğini ve hayatta kalmasını sağlamak için şartları müzakere edebileceği) veya silahlar ve illüzyonlar yoluyla kurtuluş stratejisini izlemek arasında bir seçimle karşı karşıya. İkincisi, yani illüzyonlar arasında, İslami hareketin kesinlikle ilkinden çok daha fazlasına sahip. Ancak hareketin liderleri arasında burada anlatılan ikileme nasıl yaklaşılacağı konusunda süregelen bir tartışma var gibi görünüyor. (Alıntının sonu “Gazze ve Süleyman’ın Hikmeti”, El-Kuds el-Arabi , 1 Nisan 2025 – Arapça.)
Not 1: Ebu Zuhri (Katar’da yaşıyor) Mayıs ortasında bir televizyon röportajında ”Bugün, biz ve halkımız on beş ay dayanmayı başardıktan sonra, savaşın adaletinden daha eminiz” demesi ve “yıkılan evler yeniden inşa edilecek ve kadınlarımızın rahimleri şehit olanlardan çok daha fazla çocuk doğuracak” açıklaması nedeniyle son zamanlarda -özellikle Gazze’de- yaygın bir kınamayla karşı karşıya kaldı.
2: Devam eden soykırım ve Hamas’ın stratejisi hakkında derinlemesine bir tartışma için en son kitabımı inceleyin: Gazze Felaketi-Soykırımı Tarihsel Perspektifden Okumak (Ayrıntı Yayınları)
Dördüncü Enternasyonal’in 18. Kongresi, bir önceki kongreden yedi yıl sonra, Şubat ayı sonunda Belçika’da yapıldı. Bu kongre, kapitalizmin küresel ve çok yönlü krizi, özellikle gerilimlerin ve militarizmin yükselişi ile bunlara verilecek yanıtlar, bilhassa da ekososyalist bir manifestonun kabulü üzerine derinlemesine tartışma fırsatı oldu.
Kongrenin açılışında, eski yönetimden bir konuşmacı, 2018’deki bir önceki kongreden bu yana dünyanın büyük sarsıntılar yaşadığını hatırlattı: Covid, savaşlar, ayaklanmalar, aşırı sağın yükselişi, ekolojik krizin derinleşmesi… Ve şimdi yeni ve zorlu meydan okumalarla karşı karşıyayız. Covid salgını nedeniyle, özellikle uluslararası düzeyde birçok militan faaliyetin zorla durdurulması, bu kongrenin hazırlıklarını özellikle zorlaştırdı. Çünkü kolektif ve çok dilli bir tartışma için gerekli olan uzun tartışma ve uluslararası değişim süreci, henüz sadece çevrimiçi olarak bir araya gelebildiğimiz bir dönemde başladı.
Pandeminin, aşırı sağın şiddetinin — özellikle Filipinler ve Brezilya’da —, savaşların — özellikle Ukrayna’da — ve sürgüne zorlanan yoldaşların — özellikle Hong Kong ve Rusya’da — kurbanları olan tüm yoldaşlara saygı duruşunda bulunuldu.
Kongre, özellikle Dördüncü Enternasyonal’in liderliğinde yakın bir şekilde yer almış ve 2018’den bu yana hayatını kaybetmiş olanları andı: Helena Lopes da Silva (Portekiz), eski başkan adayı ve sömürgecilik karşıtı aktivist; Tito Prado, Sumate lideri, Peru; Alain Krivine, Fransa’nın en tanınmış Dördüncü Enternasyonal aktivisti; Rosario Ibarra, başkan adayı ve insan hakları aktivisti, Meksika; Marijke Colle, Belçika’daki saflarımızda önde gelen ekolojist ve feminist aktivist; Antların köylü hareketinin efsanesi Hugo Blanco; Sri Lanka’da sendikacı ve lider Neil Wijethilaka; Tunus’ta ulusal çapta tanınan feminist lider Ahlem Belhadj ve Venezuela’da sendikacı ve siyasi lider Stálin Pérez Borges. Kongre, IV. Enternasyonal’in tarihi lideri ve Marksist iktisatçı Ernest Mandel’in ölümünün 30. yılını da andı.
42 ülke ve 60 örgütü temsil eden yaklaşık 150 yoldaş — delegeler, eski yönetim üyeleri, dost örgütlerin temsilcileri, daimi gözlemciler ve davetliler — beş buçuk gün süren yoğun tartışmalar için bir araya geldi. Hepsi tartışmalara katkıda bulunarak küresel durum hakkında geniş bir bakış açısı sundu.
Katılımcılar (%38’i kadın) geniş bir yaş aralığını temsil ediyordu: %8’i 30 yaşın altındayken, yaklaşık %50’si 50 yaşın altındaydı; yarısından fazlası 20 yıldan az süredir militan. Bu, militanlarımızın yenilenmesinin sevindirici bir göstergesidir.
Ekososyalist devrim manifestosu etrafında bir militan kampanya
Bu kongredeki en önemli gelişme, ekososyalist devrim manifestosunun kabul edilmesidir. Manifesto, sistem krizinin boyutlarını, bu felakete karşı koymak için kullanılacak antikapitalist sloganları ve toplum projesinin unsurlarını ele almaktadır. Manifesto, savaşlar ve iklim krizi gibi sorunların tüm dünyayı korkunç ve yıkıcı bir duruma soktuğunu ve bu durumun ancak üretim biçimini yıkarak, her alanda köklü dönüşümler gerçekleştiren bir devrimle aşılabileceğini ortaya koyuyor. Manifesto, özellikle gezegenin ve insanların yağmalanmasına karşı mücadele edilmesini öneriyor ve en zengin %1’in en yoksul %50’den iki kat daha fazla CO₂ tükettiğini vurgulayarak, kapitalistlerin zenginliği ne kadar elinde topladığını ve insanların bugün olduğundan çok daha az tüketerek çok daha iyi yaşayabileceğini gösteriyor. Manifesto, Komünist Parti Manifestosu veya Geçiş Programı gibi tarihî programatik belgeleri güncelleyerek kendi bünyesine katmıştır. Böylece, üretim araçlarının özel mülkiyetine saldırmak, çalışma süresini kısaltmak, herkesin kendini gerçekleştirmesi için çalışmak, ücretsiz toplu taşımayı yaygınlaştırmak, su, barınma, sağlık gibi temel hakları uygulamak gibi hedefler ortaya konuyor. Bu hedefler, emekçi sınıfların kendi faaliyetlerini ve örgütlenmelerini amaçlayan militan bir proje kapsamında yer alıyor.
Manifesto birçok konuyu ele almaktadır, ancak “küçülme” teriminin kullanılıp kullanılmaması konusunda bir tartışma yaşandı. Büyük çoğunlukla, “eşitsiz ve bileşik gelişme bağlamında küresel bir küçülme” öngördüğümüz kararına varıldı. Bu, küresel ölçekte karbon emisyonlarının radikal bir şekilde azaltılması gerektiği, aksi takdirde özellikle egemen ülkelerde yüz milyonlarca insanın hayatının ölümcül tehlikeye gireceği anlamına geliyor. Bu nedenle, küresel ölçekte karbon emisyonlarının önemli ölçüde azaltılması gerekmektedir. Aksi takdirde, özellikle egemenlik altındaki ülkelerde yüz milyonlarca insanın hayatı tehlikeye girecektir. Ancak bu ülkelerde, altyapı ve çeşitli mallar açısından ihtiyaçları karşılama kapasitesinin artırılmasına devam edilmesi gerekmektedir.
Bu Manifesto etrafında, yaygınlaştırmak ve duyurmak istediğimiz uluslararası bir militan kampanya geliştirilecektir. Bu kampanya, mücadeleler ve devrimci güçlerin birleşmesi için bir araç olacaktır.
Şiddetli bir uluslararası durum
Uluslararası durumla ilgili tartışma, küresel kapitalizm krizinin yanı sıra, emperyalist egemenliklerin şiddet ve yağmacı karakterinin güçlenmesi ile emperyalist güçler arasındaki gerilimin tırmanışını birleştiren, küresel güç dengesindeki mevcut hızlanmayı da ele almıştır. Dünyanın otuz kadar ülkesinde savaşlar, zenginliklerin yağmalanması, göçmenlere karşı savaş, emekçi sınıflarına yönelik yaygın saldırılar yaşanıyor. Birçok ülkede iktidara gelen aşırı sağın yükselişi, bu tehlikelerin artmasının unsurlarından biri. Trump’ın seçilmesi, durumu ile sömürülen ve ezilenler üzerindeki tehditleri daha da hızlandırdı. Bu durum, Filistin’deki soykırım ve buna karşı mücadelemize katkıda bulunan, özellikle Lübnan Devrimci Komünist Grubu’ndan bir delegenin katılımıyla ayrıntılı olarak tartışıldı.
Ukrayna ve Rusya’dan gelen yoldaşların katılımı, farklı görüşlerin ortaya çıktığı Ukrayna savaşı hakkındaki tartışmayı da zenginleştirdi. Kabul edilen karar, Putin Rusya’sının emperyalist saldırısı karşısında ama aynı zamanda Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’nin liberal saldırıları karşısında da, bu savaşta kendi çıkarlarını savunan emperyalistlere güvenmeden, Ukrayna halkının silahlı ve silahsız direnişini desteklemenin gerekliliğini vurguladı. Bu nedenle, tabandan direnişi destekliyor ve örneğin, Rus saldırısına karşı bir önlem olarak Ukrayna’nın borcunun iptal edilmesini talep ediyoruz. Reddedilen alternatif karar, mevcut savaşı esas olarak NATO ile Rusya arasında bir savaş olarak görüyordu ve Rus birliklerinin çekilmesini ve halkların kendi kaderini tayin hakkını savunurken, Ukrayna’nın mücadelesini Rusya’ya karşı ulusal kurtuluş mücadelesi olarak görmeyi reddediyordu.
Rusya’yı Batı emperyalistlerine karşı savunan tarafgir bir tutum savunulmadı; ancak Uluslararası Kongre, böyle bir tutumu savunan ABD örgütü Socialist Action ile ilişkilerini kesme kararı aldı.
Ayrıca, dünyadaki sol hükümetlere (özellikle Latin Amerika’daki “ilerici” hükümetlere) karşı tutumumuzu da ele aldık ve onları egemen sınıfların saldırılarına, özellikle aşırı sağa karşı savunduğumuzu ve onlardan bağımsız kalmanın gerekliliğini vurguladık. Özellikle de birçok ülkede olduğu gibi, liberal politikalar uygulayarak halk sınıflarının umutlarını ve taleplerini ihanet ettiklerinde.
Ortak bakışlar geliştirmek
Sosyal hareketlere müdahale ve bu konuda savunduğumuz yönelimle ilgili önemli bir belge kabul edildi. Bunu, geniş anlamıyla proletaryanın birleşerek eylemci bir sınıf haline gelmesine yardımcı olmak için gerekli görüyoruz. Bu, hareketleri sınırlarıyla birlikte olduğu gibi inşa etmek, onlardan öğrenmek ve kendi pozisyonlarımızı saygılı ve demokratik bir şekilde savunmak anlamına geliyor. Özellikle, bürokratik sapmalara karşı mücadele ediyor, özörgütlenmeyi, devletten bağımsızlığı, enternasyonalist bir vizyonu, baskıya karşı mücadeleyi savunuyor ve iktidar sorusunu gündeme getiriyoruz.
Son olarak, parti inşası belgesi, Enternasyonal’in ve örgütlerinin inşasının somut yönlerini ele almaktadır. Belge, Enternasyonal’in amacının “devrimci kitle partileri ve devrimci bir kitle Enternasyonal’i inşa etmek” olduğunu hatırlatır ve dünyanın karmaşık durumu, işçi hareketinin örgütlerinin durumu ve Enternasyonal’in seksiyonlarının müdahalelerinin gerçekliği göz önüne alındığında, metin, siyasi tutarlılığımızı, dünyayı anlama biçimimizi ve dolayısıyla müdahalelerimiz arasındaki farklılıklara rağmen aynı yönde çalışabilme kapasitemizi güçlendirecek öneriler geliştiriyor. Bu nedenle, bir araya gelme, analizlerimizi ve pozisyonlarımızı yayınlama (özellikle internet üzerinden) ve eğitim enstitülerimizi (Amsterdam, Manila, İslamabad) güçlendirme kapasitemizi artırmayı planlıyoruz. Ayrıca, hem durumun zorluğu hem de dünya çapında düzenli olarak gerçekleşen ve bizim de müdahil olduğumuz büyük mobilizasyonlar nedeniyle uluslararası bir örgütün gerekliliğinin hissedildiğini görüyoruz: Hindistan, Cezayir, Avrupa, Brezilya, ABD, Filipinler, Ukrayna ve daha birçok ülkede.
Kongre, Enternasyonal’in önemli ölçüde güçlendiğini de ortaya koydu. Brezilya’da ise, örgütün birçok bileşeninin Sosyalist Sol Hareket’in (MES) örgüte girmesine karşı çıkması nedeniyle çok sert bir tartışma yaşandı. Bu gerginliği aşmak için, özellikle Inprecor’un Brezilya/Portekizce baskısının yayınlanması projesi etrafında çalışmaya devam edeceğiz. Bununla birlikte, birçok seksiyonun tanınması veya genişlemesi kaydedildi; bu da dünya çapında üye sayısında yaklaşık %27’lik bir artış anlamına geliyor: Marabunta ve Poder Popular’ın Arjantin’de birleşmesi, MES’in Brezilya seksiyonuna katılması, Anti*Capitalist Resistance ve ecosociali.scot’un İngiliz seksiyonumuza katılması, Radical Socialist’in Hindistan’da kurulması, Solidarity’nin ABD’de seksiyon olması ve NPA-L’Anticapitaliste’in Fransa’da Dördüncü Enternasyonal’e bir bütün olarak katılma projesi.
Zorlu koşullara rağmen, bu güçlerin birleşmesini, devrimcilerin sistem krizine yanıt vermek için rolünü güçlendirme olasılığının bir işareti olarak değerlendirebiliriz.
17 Mart 2025
Temsil edilen ülkeler şunlardı. Afrika: Cezayir, Fas, Güney Afrika. Asya: Çin, Hindistan, Endonezya, Japonya, Pakistan, Keşmir, Filipinler, Sri Lanka. Avrupa’dan: Avusturya, Belçika, Büyük Britanya [İngiltere/Galler ve İskoçya], Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan (2 delege), İrlanda, İtalya (2 delege), Hollanda, Norveç, Portekiz (2 delege), Rusya, İspanya, İsveç, İsviçre (2 delege), Türkiye, Ukrayna. Latin Amerika’dan: Arjantin (2 delege), Brezilya (9 delege), Kolombiya, Meksika (4 delege), Panama (2 delege), Paraguay, Peru, Porto Riko, Uruguay, Venezuela. Orta Doğu’dan: Lübnan. Kuzey Amerika’dan: Kanada, Amerika Birleşik Devletleri (3 delege). Bangladeş, Fransız Antilleri, Ekvador ve Avustralya’dan kuruluşlar katılım sağlayamamıştır.
Vladimir Putin’in Ukrayna’daki savaşı Rus toplumu üzerinde kalıcı bir etki yarattı. Çatışmalardan yararlananlar zenginleşirken, nüfusun büyük çoğunluğu fakirleşiyor.
Rusya, üç yıldır Ukrayna’daki büyük çaplı savaşına cömertçe para harcıyor. Yetkililer, cepheye gönüllü çekebilmek için sözleşmeli askerlerin maaşlarını artırdı. Aylık maaş, ortalama ücretin üç ila dört katı olan 210.000 ruble (2.200 avro) olarak belirlendi; buna bölgeler tarafından finanse edilen çok sayıda maddi ve sosyal yardımın yanı sıra cömert kayıt primleri de eklendi. Rusya’nın askeri bütçesi 2025 yılına kadar 130 milyar avroya ulaşacak ve bu rakam ülkenin toplam bütçesinin üçte birine denk geliyor. Bu rakam, 2024 yılına göre yüzde 30 artışla rekor bir yıl olarak kayıtlara geçti.
Bu meblağın büyük bir kısmı askeri-endüstriyel kompleks tarafından emilirken, diğer sektörler de devletin cömertliğinden yararlanıyor: eğitim, kültür, sağlık… hepsi Kremlin’in “özel askeri operasyon” olarak adlandırmaya devam ettiği şeye yönlendiriliyor. Amaçlar: Ukrayna’da savaşan “kahramanları” ödüllendirmek, devlet propagandası yaymak ve çatışmayı meşrulaştırmak ve sürdürmek için vatanseverliği teşvik etmek.
Çeşitli alanlardaki sosyal projelerin finansmanını amaçlayan ve yılda iki kez düzenlenen “cumhurbaşkanlığı hibesi” yarışması bu eğilimi çok güzel yansıtıyor. Ocak ayı sonunda tanıtımı yapılan 2025 edisyonunda, 1.497 finalist arasından “Vatan Savunucusu” temalı yılın 239 projesine ödül verildi. Bunlar arasında; vatanseverlik propaganda projeleri, asker ailelerine yardım programları ve savaşla ilgili okul girişimleri yer alıyor.
En büyük hibe, Nesiller Hafızası Vakfı tarafından yürütülen yaralı askerlerin rehabilitasyonu projesine verildi (72 milyon ruble – 773.000 avro). Bir yıllık vatansever radyo istasyonu Pride, Rusya’nın “tarihi ve kültürel mirasına” adanmış bir dizi program başlatmak için 39 milyon ruble (420.000 avro) aldı. “Savaş Alanı: Mariupol” müzesinin kurulması için yaklaşık 27 milyon ruble (291 bin avro) ayrıldı. Taslakta, Rus birliklerinin Şubat-Mayıs 2022 arasında binlerce sivilin ölümüne yol açan kenti harap etme eylemi “kahramanca bir kurtarma” olarak tanımlanıyor.
Yeni siyasi elit
Toplumun ve ekonominin bu şekilde militarize edilmesi, toplumsal eşitsizliklerin kalıcı bir şekilde arttığı ülke açısından derin sonuçlar doğurmaktadır. Savaştan bir kısmı zenginleşirken, toplumun büyük bir kesimi de fakirleşiyor. Rus ekonomist Igor Lipsits’e göre, son üç yılda 26 ila 28 milyon kişinin mali durumu iyileşti.
Bu gruba askerler ve aileleri dahil olmakla birlikte, silah sanayiinde çalışanlar, askeri kliniklerde ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan sağlık çalışanları ve savaşla doğrudan ilişkili tüm meslek grupları da dahildir. “Bu, Rus nüfusunun yaklaşık %20’sini temsil ediyor. Bu, çatışmanın devamı için güçlü bir toplumsal destektir,” diyor Litvanya’da sürgünde olan Igor Lipsits.
Geçtiğimiz yıl gıda fiyatlarında patlama yaşandı: Patateste %90, tereyağında ise %36 artış yaşandı.
Vladimir Putin, “Rusya’ya hizmet eden herkesin, işçilerin ve savaşçıların” artık “gerçek elit”i oluşturacağına inanarak bu yeni sosyal gruptan yararlanmayı planlıyor. Rusya Devlet Başkanı, 29 Şubat 2024’te Federal Meclis’e yaptığı konuşmada, “Gençlik eğitimi ve öğretiminde, kamu derneklerinde, kamu işletmelerinde, iş dünyasında, devlet ve belediye idaresinde liderlik pozisyonlarında bulunmalı ve bölgelere, işletmelere ve nihayetinde en büyük ulusal projelere liderlik etmelidirler” dedi.
Siperlerde eğitilmiş yeni bir siyasi elitin ortaya çıkması pek olası görünmese de, Rusların büyük çoğunluğu için savaş zamanında yaşam koşulları kötüleşiyor. Emekliler, artan gıda fiyatlarından en çok etkilenen kesim. Federal istatistik ajansı Rosstat’ın rakamlarına göre, geçtiğimiz yıl gıda fiyatları fırladı: Patateste %90, tereyağında %36, soğanda %48, kuzu etinde %24 artış yaşandı.
“41 ila 42 milyon civarındaki sivil emekliler, emeklilik endekslemesinin fiyat artışlarıyla aynı hızda ilerlememesi nedeniyle satın alma güçlerinin çöktüğünü görüyor. “Durumları özellikle endişe verici,” diye uyarıyor Profesör Igor Lipsits. Özellikle de birçok çalışma gerçek enflasyonun resmi rakamların iki katı olabileceğini tahmin ettiğinden.
Devasa bonuslar
Yükselen enflasyon karşısında Rusya Merkez Bankası, 2023’ten itibaren temel faiz oranını artırmaya karar vererek, şu anda rekor seviye olan yüzde 21’e ulaştı. Bunun gayrimenkul ve inşaat piyasasına çok güçlü bir etkisi var. “Geçtiğimiz temmuza kadar federal tercihli oranlı ipotek programı vardı: oran alıcı için %8 ile sınırlandırılmıştı ve devlet farkı ödüyordu. Ancak bu program çok pahalı olduğu için durduruldu, diyor Igor Lipsits. O zamandan beri ev satışları keskin bir şekilde düştü. Rus nüfusunun yalnızca %5’i mevcut piyasa oranlarında ipotek alabiliyor. »
Rusya Federasyon Konseyi Başkanı Valentina Matvienko, inşaat piyasasının potansiyel çöküşünden endişe ederek, müteahhitlerin iflaslarına moratoryum getirilmesi gerektiği konusunda uyardı. Ancak bazı uzmanlar bu önlemin bankacılık ve gayrimenkul sektörlerinde sistemik bir krize yol açabileceğinden endişe ediyor.
Ayrıca askerlere ve ailelerine ödenen devasa ikramiyeler de bölge bütçelerini zorluyor. Bağımsız medya kuruluşu iStories’in Kasım ayında yaptığı bir araştırmaya göre, bazı bölgelerde sosyal yardımların yarısından fazlası artık askeri personele ve ailelerine ayrılıyor ve bu durum en savunmasız kesimlere sağlanan yardımı önemli ölçüde azaltıyor.
Bölgesel yönetimler bütçe kesintilerine gitmek zorunda kalacak: Maaşları düşürecek veya kamu sektörü çalışanlarını işten çıkaracaklar. – Igor Lipsits, Rus ekonomist
Stavropol Bölgesi, sosyal yardımlarının yüzde 83’ünü savaşçılara ayırıyor ve 1,6 milyon rublelik işe alım bonusu veriyor. Karaçay-Çerkes’te sosyal yardımların yüzde 75’i orduya gidiyor, bu miktar işsizlik yardımlarından dokuz kat fazla. Kaluga’da ise bu oran yüzde 52 olup, engellilere sağlanan yardımın 17 katıdır.
Evsizlere yardım eden kuruluşlar, son yıllarda ihtiyaç sahibi insan sayısında artış olduğunu belirtiyor. Yekaterinburg’daki Dari Dobro özel sığınma evini işleten Olga Bakhtina, “Daha önce çoğunlukla yaşlı insanlarla yaşıyorduk, şimdi ise artık ev bulamayan genç aileler veya emlak dolandırıcılığının kurbanı olan insanlar da var” diyor. Ve durum tüm ülkeyi etkiliyor. Rusya’nın en eski evsizlere yardım kuruluşu olan ve Moskova ile St. Petersburg’da faaliyet gösteren Notchlejka üyesi Daniil, “2022-2023’te evsizliğin başlıca nedenleri konut kiralama imkânının kaybı ve iş kaybıdır” diyor.
Toplum için tehlikeler
Maliye Bakanı Anton Siluanov, vergi gelirlerinin geçen yıl yüzde 7 düşerek 2024’te daralmasıyla bölgesel bütçelerin daha da fazla baskı altında olduğunu duyurdu. “Bu, bölgesel yetkililerin bütçe kesintileri yapmasına yol açacak: maaşları düşürecek veya kamu sektörü çalışanlarını işten çıkaracak. “Bu tür şeyler zaten olmaya başladı,” diyor Igor Lipsits. Bu, yetkililerin kömür endüstrisinden gelen vergi gelirlerindeki düşüş nedeniyle anaokullarında çalışan memurları işten çıkarmak için büyük bir plan başlattığı Kemerovo sanayi bölgesinde geçerlidir.
Ayrıca birçok bölgede sağlık sisteminin iyileştirilmesi programı da yürütülüyor. Bağımsız günlük gazete The Moscow Times’ın haberine göre, 2024 yılında en az 160 kamu hastanesi, klinik, tıp merkezi, dispanser, doğumhane ve diğer sağlık tesisleri kapatıldı ve bu durum, yerel halkın bakıma erişmek için uzun mesafeler kat etmesine neden oldu.
Bu toplumsal ayrışmaların orta vadede nasıl bir etkisi olacak? “Bunun nereye varacağını söylemek zor, çünkü Rusya çok alışılmadık bir ülke. Daha fakirleşen insanlar ellerinden gelenin en iyisini yaparak hayatta kalmaya çalışacaklar. Muhtemelen daha az vergi ödemek için perde arkasında daha fazla para kazanmaya çalışacaklar. “Sosyal protestoların olması pek olası değil, ancak rahatsızlık artacak ve gölge ekonomi büyüyecek,” diye öngörüyor Igor Lipsits.
Çatışma Rusya’da da şiddetin artmasına yol açıyor. Yerel gazeteler, orduya katılmaları karşılığında affedilen eski mahkûmların cepheden döndüklerinde işledikleri iğrenç suçları düzenli olarak aktarıyor. Savaş kahramanlarına yönelik devlet yetkililerinden gelen nadir eleştirilerden birinde, Devlet Duması milletvekili Nina Ostanina, Ukrayna’dan dönen eski mahkumları “toplum için tehlike” olarak nitelendirerek, kolluk kuvvetlerini vatandaşları bu suçlulardan korumaya çağırdı.
Bağımsız medya kuruluşu Verstka’nın araştırmasına göre, Ukrayna’da savaşın ilk iki yılında eski savaşçıları içeren aile içi şiddet vakaları 2020-2021’e kıyasla neredeyse iki katına çıktı. İlk kurbanlar kadınlar oluyor.
Sürgündeki Rus siyaset bilimci ve aktivist İlya Budraitskis, bu röportajında aşırı sağın yükselişinin nedenlerini, yeni faşistlerin peşinde koştuğu hedefleri ve radikal solun faşizme karşı mücadelede 20. Yy.’dan çıkarması gereken dersleri anlatıyor. Son olarak, günümüzde anti-faşist bir politika için izlenecek yollara ilişkin önerilerde bulunmaktadır.
Söyleşiyi gerçekleştiren: Philipp Schmid (BFS/Sosyalizmi için Hareket- Zürih)
Avrupa’daki siyasi gelişmeler son derece endişe verici. Faşist Almanya İçin Alternatif (AfD) partisi, 2025 federal seçimlerinde oyların yüzde 20,8’ini aldı. Almanya’daki protesto gösterilerinde insanlar gece yarısına 5 dakika kaldığını değil, saatin 17.33 olduğunu söylüyor. Bu panik haklı mı?
Evet, bu korkuların haklı olduğunu düşünüyorum. Avrupa, ABD, Latin Amerika vb. ülkelerde aşırı sağcı partilerin etkisinin giderek arttığını gözlemliyoruz. Elbette bu küresel eğilim farklı ulusal bağlamlarda farklı şekillerde kendini gösteriyor, ancak tehlike gerçek. Aslında bu, seçkinci kesimlerin burjuva iktidarının siyasal yapılanmasını kökten değiştirme ve farklı bir siyasal rejim kurma arzusuyla bağlantılıdır. Bu Rusya’da zaten yaşandı, ABD’de de süreç devam ediyor. Batı Avrupa’da aşırı sağ önemli seçim başarıları elde etti, ancak siyasal iktidarın dönüşümü henüz gerçekleşmedi. Ancak giderek güçlenen yapısı göz önüne alındığında bu durum gelecek için olası bir senaryo olmaya devam ediyor.
Hangi siyasal düzeni hedefliyorlar?
Bu durum en çok ABD’de görülüyor. Trump’la birlikte aşırı sağ yeniden iktidara geldi. Senato, Temsilciler Meclisi ve Yüksek Mahkeme gibi devlet aygıtının en önemli çarklarını kontrol eder. Ve şimdi siyasal sistemi tepeden tırnağa yeniden yapılandırarak otoriter bir rejime doğru götürmeye çalışıyor. Bunun kapitalist bir işletme gibi örgütlenmesine girişiyorlar. Trump ve Musk’ın amacı bu. Bu, liberal demokrasinin ortadan kaldırılması ve onun yerine bir tür modern monarşinin getirilmesi anlamına gelir. Otoritenin demokratik meşruiyete değil, kişiselleştirilmiş güç ve otoriter lider ilkesine dayandığı bir rejimi arzuluyorlar.
Aşırı sağın, toplumun otoriter biçimde yeniden yapılandırılmasının dışında ideolojik programı nedir?
İdeolojik programlarının özünde liberal demokrasinin sonunun geldiği düşüncesi yatmaktadır. Bu, uluslararası hukuk ve hoşgörü gibi sahte ilkelerle yönlendirilen gizli bir küresel seçkinlerin arkasına saklandığı sahte bir hükümet, kukla bir hükümet olacaktır. Aşırı sağ, liberal elitlerin sözde ahlak ve değerlerini, güçlüyü değil zayıfı koruduğu gerekçesiyle eleştiriyor.
Aşırı sağa göre uluslararası politikanın tek ilkesi güçlünün hukuku olmalıdır. Toplumu yönetmenin “doğal” yolu budur. Trump ve Putin’in yönetim mantığı bu. Bunu Putin’in Ukrayna’ya verilen desteği eleştirmesinde görüyoruz: Ona göre, kendini savunamayan küçük ulusların var olma hakkı yoktur. Dolayısıyla egemenlikleri, yani bağımsız ülkeler olarak varlıkları aşırı sağın gözünde yapaydır.
Avrupa’da son on yılda aşırı sağ ve faşist güçlerin yükselişini nasıl açıklıyorsunuz?
Avrupa’da aşırı sağ partilerin giderek artan seçim başarısının birçok nedeni var. Bunlardan en önemlilerinden biri, son onyıllardaki neoliberal reformların ardından Avrupa toplumlarının geçirdiği dönüşümdür. Nüfusların giderek artan toplumsal atomizasyonu, sendikaların ve işçilerin diğer öz örgütlenme biçimlerinin dağıtılması, demokratik geleneklerin gerilemesiyle el ele gidiyor. Demokratik gelenekler yalnızca liberal kurumlar sistemi olarak değil, aynı zamanda toplumun kendini kolektif ve örgütlü bir biçimde savunma kapasitesi olarak da anlaşılmalıdır.
Bu, liberal elitlerin ideolojik krizinin maddi temelidir; çünkü vatandaşlar burjuva liberal demokrasisinden ve kurumlarından giderek daha fazla hayal kırıklığına uğruyorlar. Kendilerini temsil edilmediklerini ve duyulmadıklarını hissediyorlar. Aşırı sağ, bu yaygın duyguları ustalıkla kullanıyor.
Klasik Marksist faşizm analizi, faşizmi her zaman kapitalizmin krizine bir tepki ve burjuvazinin işçi hareketinin güçlenmesine verdiği bir yanıt olarak görmüştür. Bu analiz hala geçerli mi?
Tarihsel farklılıklara rağmen 1920’ler/1930’lar ile günümüz arasında benzerlikler de var. Weimar Cumhuriyeti’nin siyasal kurumlarındaki kriz, 1929’dan itibaren yaşanan Büyük Buhran ve buna eşlik eden büyük toplumsal çalkantılar, Alman faşizminin yükselişi ve iktidarı ele geçirmesi için verimli bir zemin hazırladı. Proleter devrim tehlikesi henüz ortada yokken, Alman işçi hareketi dünyanın en güçlü hareketlerinden biriydi. Sosyal demokrat SPD ve komünist KPD, faşistlerin nüfuz mücadelesi verdiği kitle partileriydi. Genel toplumsal kriz nedeniyle halk, burjuva liberal demokrasi sisteminden büyük ölçüde hayal kırıklığına uğramıştı. Bunu, kapitalist düzenin çoklu kriziyle karakterize olan mevcut durumda da gözlemleyebiliyoruz. Ancak temel bir fark var.
Nedir ?
1920’lerde ve 1930’larda faşistler, kapitalist sistemin geleceği için alternatif vizyonlar sunmak amacıyla işçi hareketiyle rekabet ettiler. Sınıf çatışmasının olmadığı, ulusal zaferin halkı birleştireceği bir gelecek vizyonunu yaydılar. Ve topluma milli dayanışma ruhuyla ve bir tür faşist kolektivizmle bağlı yeni bir insan yaratma hırsına sahiplerdi. İşte bu yüzden bu gerici faşist ütopya 1920’lerde ve 1930’larda Avrupa’daki birçok insana bu kadar çekici geliyordu. Ve bu yüzden sosyalist ütopyayla ve farklı bir insan ilişkileri sosyalist vizyonuyla rekabet ediyordu. Bugün geleceğe dair alternatif vizyonlar arasında bir rekabet görmüyorum.
Ama faşistler her zaman ulusal sınırları olan, homojen bir halktan oluşan ve cinsiyetlerin açıkça tanımlandığı farklı bir toplumu yaymazlar mı?
Evet, ama zamanın anlamı ve algısı, Avrupa’da yüz yıl öncesine göre çok farklı. O dönemde toplumsal özlemlerin merkezinde daha iyi bir gelecek ve toplumsal ilerleme meselesi yer alıyordu. 1980’lerden itibaren geç kapitalizmin egemenliği altında gelecek fikri ortadan kalktı. İnsanlar öncelikle şimdiki zamanla ve geçmişin bugünkü duruma yol açan yorumlarıyla ilgilenirler. Alternatif bir geleceğin düşünülemediği şu anda yaşıyoruz. İşte tam da bu, toplumun neoliberal yeniden örgütlenmesinin sonucudur. Margaret Thatcher’ın meşhur “Başka alternatif yok” (TINA) sözü, az çok toplumsal bir uzlaşı haline geldi. Trump’ın siyasi platformu bunu açıkça ortaya koyuyor. Somut öneriler getirmiyor, geleceğe dair net bir vizyon ortaya koymuyor. O, kendi tanımladığı bir “hakikat” adına, “liberal şimdiki zamanı” inkar ediyor.
Yeni aşırı sağın karakterizasyonuna dönelim. Faşizm konusunda tanınmış Marksist akademisyen Enzo Traverso, 2017 yılında yayınlanan Faşizmin Yeni Yüzleri (Ayrıntı, 2024) adlı kitabında yeni faşistleri tanımlamak için “post-faşizm” terimini öneriyor. Ne demek istiyor?
Enzo Traverso, günümüz post-faşist partilerinin, tarihsel modellerinden farklı olarak, burjuva liberal demokrasisinin mekanizmalarından kopmaya çalışmadığını düşünüyor. Tam tersine, nüfuzlarını genişletmek için demokrasi mekanizmalarını başarıyla kullanıyorlar. Onlar sadece sistemi kullanarak iktidara gelmek istiyorlar. İtalya örneği buna bir örnektir. Post-faşist Giorgia Meloni siyasal sistemi devirip yerine faşist bir rejim koymadı. Marine Le Pen veya AfD’nin Almanya’da Fransız hükümetine katılması durumunda da böyle bir senaryonun gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor. Aksine toplumların ve elitlerin zihniyetini yavaş yavaş değiştirmeye çalışacaklardır. Siyasal sistemi yeni bir otoriter faşizme dönüştürme konusunda iktidar çevrelerinde hâlâ bir fikir birliği yok. Ancak aşırı sağın sürekli baskısı altında bu durum değişebilir.
Zaten bugün liberal ve muhafazakâr hükümetler aşırı sağın taleplerini benimsiyorlar. Aşırı sağın liberal burjuva kurumlarını ve seçimlerini kullanmasının, tüm bu hareketler için nihai siyasal projelerini gerçekleştirme yolunda bir geçiş noktası oluşturabileceğini anlamamız gerekir. Bu nedenlerle, günümüz aşırı sağı ile tarihsel faşistler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları anlatmak için “post-faşizm” teriminin yararlı olduğunu düşünüyorum.
Bu analizi Rusya ve Putin rejimi için de geçerli kılmak mümkün müdür?
Evet, Rusya tam da bu süreci yaşadı ve bugün aşırı otoriter bir rejime sahip. Putin’in iktidarının son 25 yılında Rus rejimi kökten değişti. İlk on yılda, 2000’li yıllarda Rusya daha çok otoriter, teknokrat ve neoliberal bir rejimdi. 2007/2008 küresel ekonomik krizi sadece Arap dünyasında değil, Rusya’da da genel bir siyasi krize yol açtı. Putin’in yeniden seçilmesine karşı 2011/2012’de Moskova ve diğer Rus şehirlerinde kitlesel protestolar yaşandı. Sivil toplumun bu protestoları politik ve ideolojik bir tehdit olarak algılandı ve Rus elitlerinin rejimlerinde otoriter bir dönüşümün gerekli olduğuna inanmasına yol açtı.
Bu dönüşümün etkisi ne oldu?
Tabandan gelen toplumsal hareketlerin bir hükümeti devirebileceği fikri, otokratik rejimler için varoluşsal bir tehdit oluşturmaktadır. İşte bu nedenle Putin’in 2012’de başkanlığa dönüşü, sözde geleneksel ve anti-demokratik değerlere doğru ideolojik bir yönelimi beraberinde getirdi. Bu antidemokratik unsurlar, Rus devletinin bir toplumsal sözleşmenin sonucu değil, tarihin bir meyvesi olduğu düşüncesine dayanıyordu. Rusya Federasyonu, Rus İmparatorluğu’nun ve Sovyetler Birliği’nin doğrudan devamıdır. Bu, Putin’in ülkeyi yönetmek için halk tarafından seçilmesine gerek olmadığı, kaderin onu yönlendirdiği anlamına geliyor. Putin kendisini Büyük Petro ve Stalin’in doğrudan halefi olarak görüyor. Bu fikirler nihayet 2020 yılında Rus Anayasası’nda yer aldı. Bu inançlar aynı zamanda 2013/2014 yıllarında Ukrayna’daki Maidan protestoları sırasında yaşanan olaylara verilen şiddetli tepkinin de temel sorumlusudur.
Ne için ?
Meydandaki Ukraynalılar Rus nüfuzuna karşı protesto gösterileri düzenliyor ve Ukrayna’nın ulusal egemenliğinden yana tavır takınıyorlardı. Protestolar Rus rejimi tarafından sadece “dışarıdan sahnelenmiş” olarak nitelendirilmekle kalmadı, aynı zamanda “tarihi Rusya’ya” yönelik bir iç tehdit olarak da algılandı. Putin’in iktidarının ikinci on yılında Ukrayna’ya askeri müdahaleler başladı ve bunlar arasında Kırım’ın ilhakı da vardı. Putin rejiminin otoriterleşmesi ve onun ömür boyu ülkenin başkanı olarak atanması da buna eşlik etti.
Demokrasiye bağlı Rus sivil halkı bu gelişmelere nasıl tepki verdi?
Putin, bir kez daha Rus toplumunun büyük bölümünde artan demokratik protesto hareketleriyle ve hoşnutsuzlukla karşı karşıya kaldı. Bu protesto dalgasında hem dış hem de iç tehditlerin bir bileşimini gördü. 1917 Rus Devrimi de dahil olmak üzere tüm devrimlerin, Rusya’nın dış düşmanları tarafından gizlice kontrol edildiği iddia ediliyordu. Batı’nın, Rus toplumunu, ister liberal ister sosyalist olsun, yanlış fikirlerle zehirlediği söyleniyor. Putin’in yeniden başlayan protestolara cevabı Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmek oldu. Putin için Ukrayna meselesi yalnızca Rus devletinin dünya sahnesindeki jeostratejik çıkarları meselesi değil. Sadece NATO ile rekabet kaygısı taşımıyordu, aynı zamanda kendi rejiminin varlığını da düşünüyordu. İşte bu yüzden Ukrayna’nın işgali bir dönüm noktası oldu. Putin savaşı, rejimi baskıcı bir diktatörlüğe dönüştürmek için kullandı.
Peki Putin rejimini bugün faşist olarak mı tanımlıyorsunuz?
Evet, neden olmasın? Elbette günümüz faşizmi, tarihi faşizmden birçok bakımdan farklıdır. Rusya’da, Almanya ve İtalya’dan farklı olarak faşizmin tarihsel bir modeli yoktur. Bilakis, Putin rejiminin ilham alabileceği çeşitli başka otoriter gelenekler de var. Örneğin Putin, Rus İmparatorluğu’nun aşırı muhafazakâr ve dinsel geleneğini, kendi otokrasisini meşrulaştırmak için kullanıyor. Stalinist geçmişten kalma baskıcı uygulamalar da benimsendi; bunu FSB gizli servisinin (KGB’nin halefi) rolünden anlayabiliriz. Bugün Rus rejiminin en etkili unsuru FSB’dir.
Batı’daki radikal sol kesimin bir kısmı Rusya’daki faşist rejimin oluşturduğu tehlikeyi görmezden geliyor, daha da kötüsü inkar ediyor.
Kesinlikle öyle, daha da trajik olanı ise kendi ülkelerinde faşizmin yükselişine tamamen hazırlıksız olmasıdır. Yeni faşizmin yükselişi sol için büyük bir meydan okumadır. Örneğin ABD’de Trump’ın yeniden seçilmesinden önce radikal sol, eleştirilerini ağırlıklı olarak Biden ve Demokrat Parti’ye yöneltmiş, Trumpizm’in yarattığı gerçek tehlikeyi unutmuştu. Bugün tamamen kaybolmuştur. Bu durum diğer ülkelerde de yaşanabilir. Tarih bize solun 20.yy’da faşizmin yükselişine hazırlıksız olduğunu öğretiyor. Stalinist Komünist Enternasyonal, faşist tehdidi uzun süre önemsizleştirdi. Bugünkü fark, radikal solun yüz yıl öncesine göre çok daha zayıf olmasıdır.
Anti-faşist direnişten başka hangi dersler çıkarılabilir ?
Tarihin en önemli dersi, faşizmin her zaman militarizasyona ve savaşa yol açtığıdır. Avrupalı anti-faşistler, 1920’lerde ve 1930’larda faşistlerin iktidara yükselişinin başlangıcında bunu fark etmemişlerdi. Bugün bu durum çok daha belirgindir ve bu nedenle anti-militarist ve anti-emperyalist propagandamızı anti-faşist propagandayla birleştirmeliyiz. Sol, sadece askeri harcamalardaki artışı eleştirmekle yetinmemeli. Putin gibi bir rejim her türlü barışçıl bir arada yaşamayı reddediyor ve savaşı ülkeyi yönetmenin ve nüfuzunu genişletmenin bir aracı olarak yüceltiyor. “Çok kutuplu dünya” kavramının ardındaki mantık budur; artık evrensel hakların veya kuralların olmadığı, ancak en güçlü ulusun üstün geldiği bir dünya.
(Post-)faşizmle daha etkili bir şekilde mücadele edebilmek için 21. yüzyıl anti-faşizminin temelinde ne olmalı ?
Aşırı sağın yükselişine karşı geniş koalisyonlar oluşturmalıyız. Ancak bunlar liberal burjuva kurumlarının savunulması anlamına gelmemelidir. Bu bizim görevimiz değil ve boşuna olur. Zira liberal hegemonyanın krizi, pek çok insanın mevcut yapılara olan güvenini kaybetmesinin ve aşırı sağa yönelmesinin nedenlerinden biridir.
Bana göre radikal sol iki saldırı hattı izlemeli: Birincisi, toplumsal hoşnutsuzluğa yanıt vermeli, ama alternatif çözümler önermeliyiz. Aşırı sağ, insanların tüm sorunlarının sebebinin göç olduğuna inanmasını istiyor. Bunun nesnel olarak doğru olmadığını, AfD’nin 2025 federal seçimlerinde göçmen oranının en düşük olduğu seçim bölgelerinde en fazla oyu almış olması gerçeği ortaya koyuyor. Bu, solun insanların gerçek sorunlarının gerçek nedenlerini öne çıkararak doldurması gereken potansiyel bir siyasi boşluk yaratıyor.
Ve ikincisi?
İkincisi, burjuva demokratik kurumlar ve bunların işleyişiyle sınırlı “demokrasi”yi değil, “demokrasi”yi savunmaya odaklanmalıyız. “Demokrasi”nin savunulmasını eşitlik ve katılım talebiyle birleştirmeliyiz, çünkü 18. ve 19. yy’larda demokrasinin ortaya çıkışının bütün anlamı budur: halk sınıflarının siyasal nüfuz ve temsil için mücadelesi. Demokrasiyi “aşağıdan gelen güç” olarak gören böylesi sol veya sosyalist bir anlayış, sol partileri, sendikaları ve çeşitli feminist, ırkçılık karşıtı, ekolojik ve mahalle öz-örgütlenmelerini bir araya getiren geniş bir anti-faşist koalisyon için ortak bir temel oluşturabilir. Post-faşistlerin ve neo-faşistlerin yıkmak istedikleri projeler tam da bunlardır, çünkü bunlar kapitalist bir işletme gibi yapılandırılmış hiyerarşik bir devlet düzeni fikrine aykırıdır.
Rosa Luxemburg Vakfı’nın (RLS) 6. Sendika Konferansı 2-4 Mayıs 2025 tarihleri arasında Berlin’de gerçekleştirildi. 3.000’den fazla katılımcıyla, sol görüşlü sendika üyelerinin on yıllardır gerçekleştirdiği en büyük buluşmaydı; giderek şiddetlenen karşı rüzgarlara karşı bir karşı güç örgütleme iradesinin etkileyici bir göstergesiydi.
Katılım o kadar fazlaydı ki salonlar tamamen doluydu. Ancak katılımcıların çoğu bu organizasyon kusurunu sabırla ve iyi niyetle karşıladı. Ortam sıcak olsa da herkes daha zor günlerin bizi beklediğinin farkındaydı; bunun tek nedeni yeni hükümet değildi.
Sadece bir buluşmadan daha fazlası
Bu konferans, sendika emekçilerinin bir araya gelmesinden çok daha fazlasıydı. Siyasi bir mesaj gönderdi: Taban canlı, örgütleniyor ve toplu sözleşmelerin içeriğinin ve bunların yenilenmesi etrafındaki mücadelelerin ötesine geçen sorular soruyor. Etkisi geleneksel Sol Parti tabanının ötesine geçti ve sendikalarda aktif olan çok sayıda insanı kendine çekti; partiye yakın olsunlar ya da olmasınlar, örgütlü olsunlar ya da olmasınlar.
Göçten etkilenen iş dünyası aktivistleri ve sendikal hareketin çeşitli kesimlerinden gelen mücadeleler, önceki konferanslara göre daha da görünür hale geldi. Platform, sendika liderlerinin ve resmi çevrelerin önde gelen temsilcileri tarafından değil, Tesla, Charité Tesis Yönetimi (CFM), perakende sektörü ve diğerlerinden şirket anlaşmazlıklarına karışan meslektaşları tarafından domine ediliyordu.
Umut ve endişe arasında
Ortam heyecan verici, neredeyse coşkuluydu; umut, yenilenme ve mücadele duygusunun bir karışımıydı; aynı zamanda her zamankinden daha ciddi ve endişeliydi; mevcut duruma uygundu. Özellikle mücadeleci konuşmalara sık sık alkışlar, sloganlar, tezahüratlar ve hatta gözyaşları eşlik etti. İşçilerin maruz kaldığı aşağılanma ve kötü muamelenin toplumda sıradanlaştığı bir dönemde, saygı ve onur özlemi duyuluyordu.
Kenarlarda ise her zamanki gibi abartılar ve eleştiriler vardı. Bazı mezhepçi gruplar kendilerini talihsiz bir şekilde ortaya koydular: Die Linke’ye yönelik “eleştirileri” -örneğin, “sadece AfD’nin hâlâ bir barış partisi olduğu” iddiası- birçok kişide anlaşılmazlığa yol açtı. Hem analitik açıdan hatalı hem de etkisi tehlikeli olabilecek bir abartı. Bir şey netleşti: Anti-militarist mücadelenin ayrıştırıcı değil, birleştirici bir temele ihtiyacı var.
Ve konferans tam da bunu öneriyordu, bu konuda da: Filistin’le ve Almanya’daki dayanışma hareketiyle dayanışma göstermekten çekinmemek. Tam tersine, hiç kimse bugün sendikal hareketin uluslararası dayanışmanın en gelişmiş ifadesi olduğunu tartışmayacaktır.
Bu konferansın gerçekleştirilmesinde sol kanadın önemli katkıları bulunan aygıtların rolü daha eleştirel bir şekilde incelenmeyi hak ediyor. Çünkü sendika bürokrasisinin tam da bu kesimi, sendika yapılarını dönüştürmeye yönelik her türlü harekete karşı her zaman açıkça düşmanca olmasa da temel bir şüphecilikle yaklaşmaktadır.
Oryantasyon ve hedefler
Konferansın teması “daha fazla çatışmaya, daha fazla demokrasiye, daha fazla siyasete doğru ilerlemek” idi ve pek çok tartışmanın odağında tam da bu çizgi vardı. Merkezi temalardan biri şuydu: Bu konferansların mevcut formatı sendikaların derin bir şekilde siyasallaşmasını teşvik etmeye yeterli mi?
Açık olan şeylerden biri de sendikanın nasıl örgütlendiğinin her şeyden çok daha fazla fark yarattığıdır. Şirket içi fiyat mücadeleleri ve toplu sözleşmelerin yenilenmesiyle sınırlı örgütlenme yöntemleri yeterli değildir. Şirket içindeki günlük işlerle toplumun siyasallaşması arasında stratejik bir bağ kurulmalı; vekaleten siyaset yapılmadan, tek seferlik olaylar yaratılmadan. İşte bu bağlamda “görünmez arka plan çalışması” (” Kleinarbeit “) kavramı anahtar sözcük haline geldi. Propagandanın bittiği, örgütlenmenin başladığı an. Sözde “ilerici” çevrelere odaklanmak yerine “kitlelere” yönelmek. Çatışma kültürünü gizli ama sürekli bir biçimde geliştirmek. Gürültü yapmadan, reklam peşinde koşmadan – ama her gerçek hareketin merkezine çatışmayı koyarak. Bu konu üzerinde özel bir düşüncenin geliştirilmesi gerekmektedir.
Uygulama teoriyle buluştuğunda: stratejik öğrenme alanları
Labor Notes (ABD) ‘dan Keith Brown ile birlikte organize edilen ve Violetta Bock liderliğindeki çalıştay , siyasi eğitimin pratik ölçütlere bağlanmasının güzel bir örneğiydi. 200’ü aşkın katılımcıyla konferansın en çok katılım alan etkinliklerinden biri oldu.
Karışım mükemmeldi: ABD’deki örgütlenme pratiklerine dair örnekler , Trump’a karşı mücadele ve sendika kırma konusunda detaylı bilgiler ve aynı zamanda kişinin kendi işyerinde örgütlenmesi için araçlar. Birçok kişi atölyeden şu duyguyla ayrıldı: Yarın başlayabilirim.
Hatta IGBCE (Kimya-Enerji-Maden) sendikasının bile ekiplerine yeni bir canlılık kazandırmak için örgütlenmeyi keşfetmesi, bu yaklaşımların artık sendikal yenilenmenin ne kadar merkezinde yer aldığını gösteriyor.
Yeniden silahlanmayla barış olmaz
Kapanış oturumunda yeniden silahlanmaya ve savaş endüstrisine karşı net bir duruş sergilenirken, yönetimin uyum sağlama çizgisine karşı mücadele etmek için önümüzdeki sendika kongrelerinde birleşme çağrısı yapıldı. Bu mücadeleye kaç meslektaşımızın katılacağını bilmek için henüz çok erken. Ama çağrı yapıldı.
Konferansın eş organizatörü Fanny Zeise, sendika yenilenmesinin üç temel unsurunu belirledi: “Çatışmaya daha fazla açıklık, daha fazla demokrasi ve daha fazla siyaset – neoliberalizmin giderek artan karşı rüzgarının bizden talep ettiği şey budur.”
Fanny, cumartesi akşamı yaptığı konuşmada, gelecekteki federal hükümetin mevcut sorunlara değinmediğini söyledi. Tam tersine, 100 yıl önce zorlu mücadelelerle kazanılan sekiz saatlik işgününe saldırıyor. Söz konusu olan, halkla ve özellikle işçilerin greve hazır olduğu işyerlerinde direniş oluşturmaktır.
Teşvikten daha fazlası: stratejik bir an
6. Sendika kongresi sadece cesaretlendirme toplantısı değildi. Bu, durağan kalmayıp çatışmayı, siyasi netliği ve insanları bir araya getirmek için nasıl örgütleneceğini yeniden düşünmek isteyen bir hareket için bir dayanak noktası, hatta belki de bir dönüm noktasıydı. Böylece Rosa Luxemburg Vakfı sadece alan sağlamakla kalmamış, aynı zamanda umut ediyoruz ki sol görüşlü sendikal hareketin gelecekte güvenebileceği sürdürülebilir bir yapıyı da güçlendirmiştir.
Tam kapsamlı savaşın başlamasından sekiz ay sonra Sotsialnyi Rukh (Sosyal Hareket) aktivistlerini Kiev’de ulusal bir konferansta topladı. 17 Eylül 2022’de çok zor şartlar altında gerçekleşen bu etkinlik, durum değerlendirmesi yapmak ve örgütün yol haritasını ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir.
24 Şubat 2022’den bu yana geçen ayları değerlendiren Sotsialnyi Rukh, “sivil toplumun devletin rolünü yerine getirmek ve ondan yardım beklemek yerine neredeyse tüm toplumsal işlevlerini üstlenmek zorunda kaldığını” vurguladı.
Açıklamada, savaşın “yeni öz örgütlenme ve halk siyaseti biçimlerine yol açtığı” ifade edildi:
Halkın ulusal kurtuluş savaşı temelinde harekete geçirilmesi, halkın ortak bir davaya katılım duygusunu ve bu ülkenin oligarklar ya da şirketler sayesinde değil, sıradan insanlar sayesinde var olduğu bilincini güçlendirdi. Savaş Ukrayna’daki toplumsal ve siyasal yaşamı kökten değiştirdi ve biz bu yeni toplumsal örgütlenme biçimlerinin yok olmasına izin vermemeli, aksine onları geliştirmeliyiz.
Sotsialnyi Rukh, ileri sürdüğü talepler arasında, “işçilerin denetimi altındaki temel işletmelerin millileştirilmesi” ve “işletmelerin mülkiyet biçimi ve çalışanların yönetimlerine katılımı ne olursa olsun, tüm işletmelerde muhasebe defterlerinin açılması, bu hakkın gerçekleştirilmesi için ayrı seçilmiş organlar ve komitelerin oluşturulması” gerektiğini vurguladı.
Böylece örgüt, ülke savunması görevinde yetersiz kalan oligarşik bir iktidar karşısında zorunluluk olan, toplumun halk tarafından kontrol ve yönetimi için kendi kendini yöneten bir siyasi yönetim kurmuştur. Nitekim bu örgütün üyesi Katya Gritseva, Kasım 2022’de Paris’e yaptığı ziyarette verdiği bir röportajda “birçok kişinin gönüllü olduğunu” gözlemlemiştir:
Karşılıklı yardımlaşma içinde olurlar, böyle bir duruma hazırlıksız olan devletin eksikliklerini telafi etmek için devlet dışı örgütler kurarlar. Bu öz örgütlenme dinamiği, muhafazakârların, hatta aşırı sağın geri dönüşüyle çelişiyor. Sol için önemli olan, bu dinamiğin lehine hareket etmek, işçilere, halka yardım etmektir; ama bunu yaparken de Stalinistlerin yaptığı gibi ders vermeye kalkışmamaktır.
O tarihten bu yana, Sotsialnyi Rukh, tüm olumsuzluklara rağmen, Rus saldırganına karşı anti-emperyalist direnişe tüm gücüyle katılırken, bu sosyalist yönelimini sürdürdü. Aktivistlerinin birçoğu silahlı kuvvetlere katılmış durumda ve örgüt onlara maddi destek sağlamak için (özellikle insansız hava araçlarının satın alınması için) sürekli olarak bağış toplama etkinlikleri düzenliyor.
Sotsialnyi Rukh ayrıca, özellikle otoriter bir hiyerarşi karşısında askerlerin sorularına cevap vermek ve sorunlarını çözmelerine yardımcı olmak için bir yardım hattı işleterek, askerlerin sosyal haklarını savunmalarına yardımcı oluyor.
Sosyalist Ruh küçük bir örgüttür, ama küçük bir grup değildir. İçerisinde örneğin Marksist ve liberteryen duyarlılıklar birbirine karışıyor. Aktivistleri sendikal harekette, FPU ve KVPU konfederasyonlarında, ayrıca sağlık çalışanları sendikası Be Like Us, öğrenci sendikası Priama Diia ve kiracılar sendikası gibi bağımsız sendikalarda yer alıyor.
Sotsialnyi Rukh, egemen sınıfların hizmetinde olan ve Ukrayna proletaryasının toplumsal kazanımlarını adım adım yok eden ve çoğu zaman etkisiz kalan Ukrayna iktidarına karşı, sömürülen ve ezilenlerin demokratik öz-örgütlenmesini mümkün olan her yerde teşvik ediyor. Şirketlerin çalışanlar tarafından kontrol edilmesi ve yönetilmesi çağrısında bulunurken, örneğin bombalama saldırıları sırasında sığınak arayanları tehlikeye atan ciddi arızaların ardından hava sığınaklarının halk tarafından kontrol edilmesi çağrısında bulunuyor.
Sotsialnyi Rukh, üyelerinin eğitimine ve fikirlerin tartışılmasına da büyük önem veriyor. Savaşa rağmen canlı ve eleştirel bir entelektüel hayata katkıda bulundu. İşçi haklarının savunulması, Ukrayna işçi hareketinin tarihi, Güney Amerika’daki devrimci hareketin tarihi gibi çok çeşitli konularda düzenli olarak konferanslar düzenliyor. Tüm bu kamu forumları aynı zamanda çevrimiçi olarak da yayınlanıyor. Bazen konuşmacılar başka ülkelerden de geliyor, çünkü Sotsialnyi Rukh, savaş zamanlarında bile Çin bürokrasisinin gerçekleştirdiği Tiananmen katliamını anmayı, İngiliz işçilerinin grevini selamlamayı, dünyadaki (Gürcistan, Filistin, Arjantin, ABD, vb.) işçi ve sömürge karşıtı mücadeleler hakkında bilgi yayınlamayı unutmayan enternasyonalist bir örgüt olduğunu iddia ediyor.
Batı’nın ihanetlerine ve terk edişlerine rağmen Ukrayna’nın verdiği acı dolu ulusal kurtuluş mücadelesinde Sotsialnyi Rukh, ülkenin varoluş mücadelesini, Ukraynalı kitlelerin kendi kaderini tayin hakkı ve kendi kendini örgütlemesi yoluyla toplumsal kurtuluşla birleştiren sosyalist bir perspektifi savunmaktadır.
Bu koleksiyon, bu mücadeleyi ve aynı zamanda demokratik özyönetim sosyalizmine doğru bu somut yaklaşımı (ve onun geçiş yollarını) resmediyor. Deneyimi, toplumsal pratikleri ve siyasi yazıları, uluslararası solun 21. yüzyılda özgürleşmeye yönelik bir program geliştirme çabaları için paha biçilmez bir değer teşkil ediyor.
Patrick Le Tréhondat Patrick Le Tréhondat, Dayanışma Yazı İşleri Tugayları ve Ukrayna’ya Yönelik Avrupa Destek Ağı’nın Fransız Komitesi üyesidir. 1 Mayıs 2025.
Dördüncü Enternasyonal Yürütme Kurulu’nun Açıklaması
5 Nisan’da ABD’de Trump ve aşırı sağcı hükümetine karşı duyulan büyük öfke, 1.300 eylemde 500.000 kişiyi bir araya getirdi. Bu büyük eylemler sadece bir başlangıçtır. Tüm dünyada işçi sınıfına, göçmenlere, ırkçılık mağdurlarına, kadınlara ve LGBTİ+ topluluklara yönelik ağır saldırılar karşısında direnişin mümkün olduğunu göstermektedir.
Sırbistan, Yunanistan, Güney Kore, Türkiye, İngiltere, Almanya, Arjantin ve Hindistan gibi pek çok ülkede halk, kendi hükümetlerine ve aşırı sağa karşı ayaklandı. Bu direnişlerin çoğunda gençler belirleyici bir rol oynadı. Siyonist devletin Gazze’de yürüttüğü soykırıma karşı ayağa kalkan yüz binlerce genç — özellikle emperyalist ülkelerdeki farklı etnik kökenlerden gelenler ve Siyonizm karşıtı Yahudiler — anti-emperyalist ve aşırı sağ karşıtı mücadelenin yolunu gösteriyor. Bu hareket, aynı zamanda Rus işgaline karşı Ukrayna direnişiyle, Fransız emperyalizmine karşı Kanak halkının mücadelesiyle ve tüm diğer anti-faşist ve anti-emperyalist dayanışma ve direnişlerle güçlü bağlar kuruyor.
1 Mayıs 2025, dünya genelinde savaş politikalarına, aşırı sağa, liberalizme ve halkların demokratik, ekonomik ve sosyal haklarını hedef alan saldırılara karşı uluslararası dayanışmayı yükseltme günüdür. Dünyanın dört bir yanında Filistin bayrağı, direnişin simgesi olarak göndere çekilecektir.
Dünya giderek daha istikrarsız, belirsiz ve tehlikeli bir hale geliyor. Kapitalizmin neden olduğu iklim felaketi ve çok boyutlu krizlerle karşı karşıyayız. Putin ve Trump’ın otoriter, yabancı düşmanı, korumacı siyasetleri; ticari ve emperyalist savaşlarla bu krizi daha da derinleştiriyor. Trump’ın uygulamaları işten çıkarmaları artırıyor, ekonomik krizi ve enflasyonu ağırlaştırıyor, ekokırıma ve emperyalist talana ivme kazandırıyor.
Trump, Putin, Netanyahu, Meloni, Orbán, Erdoğan, Modi, Xi Jinping ve Marcos gibi otoriter ve emperyalist ya da bölgesel emperyalist hükümetler bu saldırıların başını çekiyor. Bunların gerici muhafazakârlığı; kadınların üreme haklarına, LGBTİ+ bireylere — özellikle trans bireylere — basın ve ifade özgürlüğüne, göçmenlere ve ırkçılığın hedefi olan, yasa dışı ilan edilen, ailelerinden koparılan, hapsedilen ve sınır dışı edilen milyonlara yönelik ağır saldırılarla birleşiyor.
Bu koşullar altında, Dördüncü Enternasyonal; milliyet, etnik köken, toplumsal cinsiyet ya da cinsel yönelim gözetmeksizin, eşit haklarla hareket ve yerleşim özgürlüğü için verilen mücadelenin aciliyetini vurgulamaktadır. Fiyatların dondurulmasını, ücretlerin artırılmasını, gayrimeşru borçların iptalini ve bankalarla büyük enerji şirketlerinin kamulaştırılmasını talep ediyoruz.
Trump ve Putin’in savaş politikalarına — Ukrayna’nın işgali, Filistin’deki soykırım ve Ukrayna’nın zenginliklerini paylaşmaya yönelik aralarındaki anlaşma girişimlerine — verilecek yanıt militarizm olamaz. Avrupa Birliği, savaş çığırtkanlığına ve kemer sıkma politikalarına dayanan üçüncü bir ekonomik ve askeri kutup oluşturmak üzere kendini örgütlemeye çalışıyor
Putin ve Trump’a karşılık verme bahanesiyle askeri bütçeler artırılıyor. Bunun için sağlık, eğitim, sosyal yardım, kamu istihdamı ve özellikle Trump’ın yaptığı gibi Küresel Güney’e yönelik yardımların budanması gerektiğini iddia ediyor.
Bu yönelim insanlık için yeni savaş tehditleri, nükleer yıkım riski, dünya çapında neo-faşizmin yükselişi ve iklim krizine karşı mücadelede kararlı bir geri çekilme anlamına geliyor. Dördüncü Enternasyonal, savaşa, militarizme ve özellikle nükleer silahlanmaya karşı küresel bir hareketin inşasını hayati görüyor. Bu hareket, başta Filistin ve Ukrayna olmak üzere Kongo, Sudan, Sahel, Kürdistan, Ermenistan, Yemen, Myanmar gibi emperyalizmin ve bölgesel tahakkümün hedefi olan tüm halkların direnişlerini dışlamaz — tersine, onlarla doğrudan bağlantılıdır. Çünkü adalet olmadan barış olmaz.
Şiddet yerine işbirliğine, rekabet yerine (doğal kaynakların, ulaşımın, bankaların kamusal denetimine dayanan) toplumsallaşmaya, neyi üreteceğimize ve hangi ürünlerin dolaşımına onay vereceğimize dair demokratik tercihlere, aşırı sağın körüklediği nefrete karşı dayanışmaya dayalı başka bir dünya kurmak istiyoruz.
Bu mücadelenin ön saflarında aşırı sağa, liberal iktidarlara ve savaşa karşı direnenler ile Filistin’in ve Ukrayna’nın özgürlüğü için mücadele edenler bulunuyor.
Dördüncü Enternasyonal bunu 18. Kongresi’nde kabul ettiği Ekososyalist Devrim Manifestosu’nda ifade etmiştir. 1 Mayıs vesilesiyle işçileri, köylüleri, emekçi mahallelerinin halkını, ezilen halkları ve sınıfları dünyayı dönüştürmek üzere harekete geçmeye çağırıyoruz. Aşırı sağın yükselişi ve tüm hükümetlerin otoriter politikaları karşısında, militarizm, emperyalizm, neo-faşizm ve neo-liberalizme karşı birleşik kampanyalar örmek zorundayız. Güç ilişkilerini değiştirelim!
1 Mayıs’ta haykıralım: – Emperyalizme ve otoriterliğe karşı uluslararası dayanışma! – Savaşları ve militarizmi durduralım! Filistin özgürleşsin! Rus askerleri Ukrayna’dan çekilsin! – Dünyanın her yerinde aşırı sağa dur diyelim! – Ekososyalist devrim için işçilerin taleplerini savunalım!
Aralık 2024’te Esad rejiminin devrilmesinin ardından oluşan coşku, Mart 2025’in başlarında yeni kurulan Suriye ordusuna bağlı silahlı gruplar tarafından kıyı bölgelerindeki Alevi sivillere yönelik büyük çaplı katliamların ardından büyük ölçüde dağıldı.
Bu trajik olayların ardından iktidardaki yeni yönetime bağlı silahlı gruplar, Alevi sivillere yönelik yeni suikastlar ve başka saldırılar gerçekleştirdi. Uluslararası Af Örgütü’nün kıyı şeridinde son dönemde yaşanan ölümcül olaylara ilişkin raporunun yayımlanmasının ardından örgütün genel sekreteri şunları söyledi: “Sivilleri kasten öldürmek veya yaralı, teslim olmuş veya esir düşen savaşçıları kasten öldürmek bir savaş suçudur.”
Başlangıçtaki şiddet olayları, eski Esad rejimine bağlı silahlı kişilerin, iktidardaki yeni yönetimin güvenlik güçlerine ve sivillere yönelik saldırıları koordine etmesiyle başlamış olsa da, Suriye ordusunun farklı kesimleri tarafından yürütülen baskı kampanyası daha sonra kitlesel olarak sivillere ve Alevi ailelere yönelik suikast kampanyalarına dönüşmüş ve yüzlerce sivilin ölümüyle sonuçlanmıştır .
Ayrıca bu katliamlar nedeniyle yaklaşık 13 bin Suriyeli Lübnan’ın kuzeyine, on binlercesi de ülkenin iç kesimlerine kaçtı.
“Esad rejiminin kalıntılarıyla mücadele” bahanesiyle gerçekleştirilen bu katliamlar, esas olarak mezhepsel nefret ve “intikam” duygusundan kaynaklanmış, Alevi toplumunun tamamı yanlış bir şekilde eski rejimle özdeşleştirilmiştir. Oysa Alevilerin büyük çoğunluğu eski rejime bağlı silahlı unsurların güvenlik güçlerine yönelik gerçekleştirdiği silahlı saldırıları desteklememiştir. Ayrıca katledilen sivillerin birçoğu Esad rejimine karşı gelmiş ve rejimin Aralık 2011’de devrilmesini kutlamıştı.
Sahil kesimindeki Alevi nüfusa yönelik katliamların sorumluluğu yeni Suriye yönetimine aittir. Sadece şiddetin ve mezhepsel nefretin yükselişini engelleyememekle kalmadılar, aynı zamanda hem doğrudan doğruya hem de bu katliamlara yol açan siyasal koşulları yaratarak buna aktif olarak katkıda bulundular.
Nitekim Alevi bireylere ve topluluklarına yönelik insan hakları ihlalleri, kaçırma ve öldürmeler de dahil olmak üzere son aylarda artış göstermiş ve bunlardan bazıları, örneğin Aralık 2024’teki Fahil katliamı ve Şubat 2025’teki Arzah katliamı , kıyıdaki katliamların provaları gibi görünmektedir.
İktidardaki yetkililer her defasında bu eylemleri münferit olaylarmış gibi sunmuş, faillerine karşı ciddi tedbirler almamışlardır.
Ayrıca, Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) ve Suriye yetkilileri, Alevi toplumunu, eski rejimin Suriye halkına karşı kullandığı bir araç olarak sürekli olarak resmetmektedir.
Nitekim Suriye Dışişleri Bakanı Esad el-Şibani, Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenen 9. Suriye Bağışçıları Konferansı’nda yaptığı konuşmada, “54 yıllık azınlık yönetimi, 15 milyon Suriyelinin yerinden edilmesiyle sonuçlandı…” diyerek dolaylı olarak, Esad ailesinin kontrolündeki bir diktatörlüğün değil, ülkenin onlarca yıldır Alevi toplumunun bir bütün olarak yönettiğini ima etmiştir.
Alevi isimlerin eski rejimde, özellikle askeri ve güvenlik teşkilatında önemli mevkilerde yer aldığı yadsınamazken, devletin ve onun temel kurumlarının niteliğini “Alevi kimliği”ne indirgemek veya rejimi dini azınlıkları kayıran, Sünni Arap çoğunluğa karşı sistematik ayrımcılık yapan bir rejim olarak göstermek hem bir hatadır hem de gerçeklikten uzak bir analizdir.
Mezhepçiliğin araçsallaştırılması eski rejimin nihai hedefi değildi, daha ziyade iktidarını sürdürmenin bir aracıydı.
Bu gerginliklerin ve mezhepsel nefretin, bölge halkları arasında kökleşmiş kadim dinsel ayrılıklardan veya kökleşmiş herhangi bir şeyden kaynaklanmadığının açıkça belirtilmesi gerekir. Mezhepçilik ve mezhepsel gerginlikler modernitenin bir ürünüdür ve siyasal kökenlere sahiptir. Bu durumda mezhepsel dinamikler, eski Esad rejiminin Suriye halkını bölmek için bir araç olarak kullandığı mezhepsel politika ve uygulamalarının yanı sıra, HTŞ ve diğer silahlı muhalif gruplar da dahil olmak üzere yeni iktidar otoritelerinin eylemlerinden kaynaklanmaktadır. Bu gruplar mezhepçiliği aktif bir biçimde araçsallaştırdılar ve bunu politikaları, eylemleri ve söylemleriyle yapmaya devam ediyorlar.
Her Suriyeli için adalet sağlanmazsa kaos daha da derinleşecek
Mezhepçilik temelde iktidarı pekiştirmenin ve toplumu bölmenin bir aracıdır. Ülkenin sorunlarının kaynağı ve güvenliği tehdit eden bir grup olarak, inancı veya etnik kökeni itibarıyla belirli bir kesimi göstererek, işçi sınıfını sosyo-ekonomik ve siyasal sorunlardan uzaklaştırmaya, böylece bu kesime yönelik baskıcı ve ayrımcı politikaları meşrulaştırmaya çalışmaktadır.
Üstelik mezhepçilik, güçlü bir toplumsal kontrol mekanizması olarak işlev görür ve işçi sınıfının, içinde yaşadığı toplumun yönetici elitlerine olan bağımlılığını pekiştirerek sınıf mücadelesinin gidişatını şekillendirir. Sonuç olarak, işçi sınıfı bağımsız siyasal eylem kapasitesinden yoksun bırakılmakta ve toplumsal kimlikleriyle tanımlanmakta, siyasal olarak bu kimlik temelinde hareket etmektedirler.
Bu bağlamda yeni iktidar, eski Esad rejiminin izlerini takip ediyor, mezhepçi politika ve uygulamaları bir yönetim ve toplumsal ayrıştırma aracı olarak kullanmaya devam ediyor.
Mezhepsel dinamiklerin ötesinde, son olaylar aynı zamanda iktidardaki yeni otoritelerin, tüm bireylerin ve grupların savaş suçlarından sorumlu tutulmasını sağlamayı amaçlayan kapsamlı ve uzun vadeli bir geçiş adaleti çerçevesi oluşturma konusundaki başarısızlığının ve reddinin sonucudur.
Sürdürülebilir ve barışçıl bir geleceğin önünü açmak için Esad rejiminin sistematik vahşet mirasının ele alınması önemlidir. Bu yaklaşım, intikam eylemlerinin sınırlandırılması ve toplumlar arası artan gerginliğin azaltılması konusunda belirleyici bir katkı sağlayabilirdi.
Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara, Suriye sahilindeki olayları araştırmak üzere bir soruşturma komisyonu kurdu ve iç barış için yüksek komisyon oluşturdu. Ancak, bulguların açıklanması hala bekleniyor ve resmi son tarih 9 Nisan olarak belirlendi. Bu arada, bu bölgelerdeki Alevi sivillere yönelik insan hakları ihlalleri devam ediyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün kıyı bölgelerindeki son olaylara ilişkin raporuna ve hükümetin rolüne yönelik daha geniş eleştirilere yanıt olarak Suriye İçişleri Bakanlığı’ndan bir kaynak, The New Arab’ın kardeş yayını olan El Arabi el Cedid’e , “Sahadaki verileri ve gerçekleri göz ardı etmek ve soruşturma komisyonunun çalışmalarını karalamak, nesnelliğin en temel standartlarına aykırı bir titizlik eksikliğidir.” Dedi. Bu, geçmişi bilinen, Suriye’ye hem millete hem de halkına düşman ülkelerle ittifakı aşikar olan aktörlerin yürüttüğü bir siyasi proje lehine bir tarafgirliği ifade etmektedir.”
Bununla birlikte Ahmed al- Şara ve iktidardaki müttefikleri, kapsamlı bir geçiş adaleti mekanizması kurmakla ilgilenmiyorlar; çünkü bunun kendilerini de sivillere ve çeşitli yerel nüfusa karşı işledikleri suçlar ve suistimaller nedeniyle hesap vermeye maruz bırakacağından korkuyorlar.
Ayrıca, geçiş adaleti, eski rejimle bağlantılı iş adamlarına yasadışı olarak verilen devlet varlıklarının geri alınmasını ve kamu ve devlet fonlarının özelleştirilmesi veya devlet arazilerinin işçi sınıfı ve genel çıkarlar aleyhine devredilmesi gibi ciddi mali suçlardan sorumlu olanların hesap vermesini amaçlayan eylemleri içeriyorsa, toplumsal bir boyut da taşıyabilir.
Yeni iktidarın, eski Cumhurbaşkanlığı Sarayı ile bağlantılı iş dünyası figürleriyle anlaşmalar ve düzenlemeler yapmayı hedefleyen ekonomik yönelimi, neoliberal politikaları derinleştirme ve kamu varlıklarını özelleştirme arzusu, kapsamlı bir geçiş adaleti sürecinin ilkeleriyle bir kez daha çelişmektedir.
Son yaşananlar, gelecekte açılacak cezai kovuşturmalara delil toplamak ve mağdurların hafızasını ve geçmişini korumak amacıyla Suriye’deki insan hakları ihlallerini belgelemeye devam etmenin önemini vurgulamaktadır.
Yalnızca, tüm mezhepsel ve etnik kökenlerden emekçi sınıfların geniş katılımıyla demokratik ve kapsayıcı bir süreç, mezhepsel şiddet döngüsünü kırabilir ve insan hakları ihlallerinin faillerinin hesap vermesini sağlayabilir.
Bunun için Suriyeli aktivistlerin, demokratik ve ilerici grupların iktidardaki yeni yönetime karşı dengeleyici bir güç oluşturması, özellikle adalet ve cezasızlıkla mücadele konularında taviz vermeleri için baskı yapması gerekiyor. Eski bir söz vardır: Adalet olmadan barış olmaz.
28 Şubat 2025 Yunanistan için tarihi bir gündü. Genel grev, Yunan devletinin tarihinde değilse bile, 1974 askeri cuntanın düşüşünden bu yana ortaya koyulan en büyük seferberliği temsil ediyordu. Arjantin, Güney Kore ve Avustralya’ya kadar düzinelercesi yurtdışında olmak üzere 260’tan fazla şehirde eşi benzeri görülmemiş mitingler düzenlendi.
2023 yılında, bir yolcu treni ile bir yük treni arasında meydana gelen büyük bir kazada 11 işçi ve çoğunluğu gençlerden oluşan 46 yolcu hayatını kaybetti. Bu kaza, Yunan hükümetlerinin, IMF’nin ve AB’nin ekonomik uyum programları tarafından dikte edilen özelleştirme ve elden çıkarma politikalarının bir parçası olarak ulusal demiryolu şirketinin İtalyan Ferrovie di Stato Italiano‘ya satılmasının ardından hızlanan uzun bir kötüye gidiş sürecinin sonucuydu. O dönemde de büyük gösteriler ve iki büyük genel grev organize edildi. Ancak, Komünist Parti de dahil olmak üzere sendika bürokrasisi daha fazla grev çağrısı yapmayı reddetti ve kitle hareketi geri çekildi.
Birkaç ay sonra sağcı hükümet yüzde 41 gibi çarpıcı bir oy oranıyla yeniden seçildi ve bu sonuç solun geniş kesimlerinde hayal kırıklığı yarattı. Bu kesimler öfkenin sonuçlarının toplumsal bilince yansıması için henüz çok erken olduğunu göremedi ancak tohum ekilmişti. Kısa bir süre önce, şirketi ve devlet yetkililerini ifşa edebilecek kanıtların fiziksel olarak gömülmesi de dahil olmak üzere açık bir örtbas vakası ortaya çıktı. 26 Ocak’ta, kurbanların ailelerinin kurduğu dernek tarafından yapılan bir miting çağrısı Yunanistan’da ve yurtdışında 200’den fazla şehirde binlerce kişinin ilgisini çekti. Bu durum gündemi değiştirdi.
Kamu sektörü çalışanlarının Ulusal Konfederasyonu ve özel sektörün radikal birincil ya da ikinci düzey sendikaları kazanın yıldönümünde grev çağrısında bulundu. İlk başta Ulusal Özel Sektör İşçileri Konfederasyonu bürokrasisi bu çağrıya katılmayı reddetti. Ancak aşağıdan gelen baskı kısa sürede karşı konulamaz hale geldi. Kararlarını değiştirmek zorunda kaldılar ve 28 Şubat genel grev günü oldu.
Hükümetin küstah tavrı katılımı ateşledi
Greve giderken katılımın olağanüstü olacağı belliydi. Hükümetin üst kademelerinden gelen küstah ve saygısız açıklamalar durumu daha da ateşledi ve yanardağ patladı. Neredeyse hiç kimse işe gitmedi ve neredeyse hiçbir şey çalışmadı. Her şehirde gösterilere katılımın toplam nüfusun yüzde 25 ila yüzde 40’ı arasında olduğu ve protestocular arasında çok büyük oranda gençlerin bulunduğu belirtiliyor. Atina’da yoğun polis baskısı kalabalığı saatlerce dağıtmakta başarılı olamadı.
Çok geniş, küçük burjuva katmanları demokratik adalet talepleriyle harekete geçirildi. Ancak, asıl önemli rolü oynayan işçi sınıfı oldu. Ülkedeki demiryollarının perişan durumu göz önüne alındığında, trenle seyahat edenler çoğunlukla işçi sınıfı ve üniversite öğrencileri olduğu için, kurbanların çoğu işçi sınıfına mensuptu. İşçi sınıfının gelirindeki erozyona karşı biriken öfke patlamayı daha da körükledi.
Başlangıçta örgütlü işçilerle yakınlaşmak için çok çalışılması gereken Indignados hareketinin aksine, sendikalar, kazada çocuklarını kaybeden ailelerin kurduğu dernek ile birlikte örgütleyiciydi. Bu durum, başından beri grev talep eden tren makinistleri sendikasının aksine, tamamen hükümet tarafından kontrol edilen ulusal demiryolu işçileri sendikasının hain rolüne rağmen gerçekleşti.
Son birkaç gün içinde Mitsotakis hükümeti çizgisini değiştirdi. Grevi, “muhalefet tarafından istismar edilmemesi gereken bir ulusal yas günü” olarak gösteriyorlardı. Ancak oyunu değiştirmek için artık çok geçti. Hükümet sadece güvenilir bir muhalefetin olmaması nedeniyle bir arada kaldı. Ancak ikinci bir greve dayanması çok zor olacak.
Demiryolunu satan SYRIZA hükümeti inandırıcılıktan yoksun
Aşırı sağdan sola tüm muhalefet, en azından sözde, hareketi destekliyor. Ancak aşırı sağ, hükümetin krizinden faydalanmasına rağmen, eylemlerde aktif bir rol oynayamıyor. Ocak ayında, mitingden önce birkaç aşırı sağcı pankart ortaya çıkmış, ancak miting başlar başlamaz ortadan kaybolmuştu. Grevde ise aşırı sağ hiç yoktu, tabii aralara gizlenmiş şekilde değilse. Birkaç olayda, kalabalık arasında tespit edilen faşistler, aktivistlerin saldırısına uğradı. Yalnızca kitlesel hareketin bir yenilgisi, aşırı sağa bu öfkeyi gerici bir yöne saptırma fırsatı verebilir. Bu nedenle mitingde görülebilen solun pankartları ve bayraklarıydı. Ancak şu da bir gerçek ki hiçbir parlamenter, merkez sol ya da reformist parti yeterli değildi.
SYRIZA inandırıcılıktan yoksun çünkü demiryolunu satan aslında SYRIZA hükümeti. PASOK’un sosyal-demokratları son yıllarda biraz toparlandılar, ancak hareketten karlı çıktıkları söylenemez. Ayrıca Yunanistan krizindeki her bir kemer sıkma anlaşmasına oy veren tek parti. SYRIZA’dan ayrılan Konstantopoulou’nun popülist partisi kamuoyu yoklamalarında güç kazanıyor ancak sendikalarda ve kitle hareketinde hiçbir gücü yok. KP’nin önemli güçleri var ama hükümetin istifası (PASOK tarafından bile dile getiriliyor) ya da demiryollarının kamulaştırılması gibi radikal talepleri desteklemeyi reddediyor.
Hiçbir parti gerçek anlamda muhalefete liderlik etmiyor. Siyasi sistemin krizin ilk yıllarını andıran mevcut parçalanmışlığı yeni fırsatlar barındırıyor. Bağımsız antikapitalist ve devrimci örgütler, kısıtlı ama mevcut güçleriyle önemli bir rol oynadılar. Sendikalar üzerindeki baskıya katkıda bulundular. Mitingin ön saflarında, sahnenin önünde iyi bir şekilde konumlandılar. Devam edilmesi gerektiği konusunda ısrarcı oldular. Eylemlerin geniş çoğulculuğu karşısında sekter bir duruştan kaçınırken, kitle hareketine daha radikal bir yönelim önermeye, sınıfsal doğasının altını çizmeye ve öz örgütlenmesi için araçlar sağlamaya çalışan bağımsız bir bakış açısını sürdürüyorlar.
Bununla birlikte, bu rolü oynamak ve reformistlerin liderliğine itiraz etmek, kendi sınırlamalarımızın, programatik olgunlaşmamışlıklarımızın, tereddütlerimizin veya rutinlerimizin üstesinden gelmeyi gerektiriyor. Yeni kilometre taşlarına ihtiyacımız var. Bunlardan ilki, sendikaları ve kitleleri harekete geçirerek 2023’te zaten bu rolü oynamış olan kadınlar günüdür. Ardından yeni bir genel greve ihtiyacımız var. Geçmişteki benzer deneyimlere dayanarak, mahallelerde yerel halk meclislerine ve işyerlerinde işçilerin birleşik cephe komitelerine ihtiyacımız var. Hareketin net talepleri desteklemesine ihtiyacımız var: Hükümetin düşürülmesi, demiryollarının işçilerin kontrolü altında kamulaştırılması, güvenli kamu ve ucuz ulaşım, özelleştirmelerin durdurulması.
Ve son olarak, bu kez kurumsallaşmış bir soldan müteşekkil bir hükümet beklentisinin ötesine geçecek bir yönelime ihtiyacımız var, aksi takdirde bir kez daha kitlesel bir hayal kırıklığıyla karşı karşıya kalacağız.
Manos Skoufoglou, OKDE Spartakos Merkez Komitesi ve ANTARSYA Merkez Koordinasyon Komitesi üyesi.
Bu yazı 7 Mart 2025 tarihinde okde.org’ta, 12 Mart 2025 tarihinde www.internationalviewpoint.org’ta yayınlanmıştır. Ara başlıklar İmdat Freni tarafından eklenmiştir. Çeviri: İmdat Freni
